انّما يبدو غفلة و ليس قبله كلام ينبّه المستمع له فجعل الاوليان تنبيها للمستمعين لما بعده فى الاذان و جعل بعد التّكبير الشّهادتان لأنّ اوّل الايمان هو التّوحيد و الاقرار للَّه تبارك و تعالى بالوحدانيّة و الثّانى الاقرار للرّسول ( ص ) بالرّسالة و انّ طاعتهما و معرفتهما مقرونتان و لأنّ اصل الايمان انّما هو الشهادتان فجعل شهادتين شهادتين كما جعل فى سائر الحقوق شاهدان فاذا اقرّ العبد للَّه عزّ و جلّ بالوحدانيّة و اقرّ للرّسول ( ص ) بالرّسالة فقد اقرّ بجملة الايمان لأنّ اصل الايمان انّما هو بالله و برسوله و انّما جعل بعد الشّهادتين الدّعاء إلى الصّلاة لأنّ الاذان انّما وضع لموضع الصّلاة و انّما هو نداء إلى الصّلاة فى وسط الاذان و دعاء إلى الفلاح و إلى خير العمل و جعل ختم الكلام باسمه كما فتح باسمه ) و در آن چه ذكر كرده است فضل از علل شرايع از حضرت ابو الحسن على بن موسى الرّضا صلوات الله عليه اين است كه پرسيدند كه چرا مأمور شده‌اند مردمان به اذان فرمودند كه مامور شده‌اند از جهت وجوه بسيار .
يكى آن كه به ياد آورد مردمان را و ظاهرا للسّاهى بوده است چنان كه در عيون و علل است يا مصنف تبديل كرده است ساهى را به ناسى و نساخ يا را انداخته‌اند و بيدار كرد نيست غافلان را و شناسانيد نيست وقت را به جمعى كه نشناسند به آن كه محبوس باشد يا عاجز باشند به بيمارى و غير آن يا آن كه چون جاهل ديد كه مؤذّنان عارف در وقتى اذان گفتند به آن كه اذان شام را در وقت ذهاب حمره مشرقيه گفتند و خفتن را در ذهاب حمره مغربى وقت را مىشناسند از اذان ايشان و همچنين نظر به كسى كه شغلى دارد و از فكر نماز افتاده است اذان مذكر اوست .
وجهى ديگر آن كه مؤذن به اين اذان بنده را مىخواند به عبادت پروردگار

602