پس جمع چنين مىشود كه آن دو ركعت كه به يك ركعت محسوبست داخل نيست اصالة بلكه داخل است نيابة عن الوتر و منظورى ديگر دارد كه چنان كند كه بعوض هر ساعتى دو ركعت نماز مقرر شود و آن به اين عنوان مىشود كه يك ركعت را بيندازند و احاديثى كه در اين باب وارد شده است چون مخالف راى صدوقست بعضى از آن را عمل نموده است و بعضى از آن را عمل ننموده است و آن چنانست كه راى صدوق اينست كه چون آفتاب قرصش فرو مىرود شام است و نماز شام مىتواند كرد و افطار مىتواند كرد چنان كه در كتب خود ذكر كرده است و در مبحث اوقات صلوات نيز خواهد آمد پس بنا بر اين راى فاصله نمىماند ميان غروب و شام .
اما احاديثى كه در اين باب وارد شده است يكى از آنها حديثى است كه صدوق در علل روايت كرده است بسند ضعيف از ابو هاشم خادم كه گفت عرض نمودم به خدمت حضرت امام موسى كاظم صلوات الله عليه كه چرا نماز شبانه روزى پنجاه ركعت است كه زياد و كن نيست حضرت فرموده كه چون ساعات شب دوازده ساعت است و ساعات روز دوازده است و از صبح تا طلوع آفتاب يك ساعت است پس از براى هر ساعتى دو ركعت نماز مقرر شد و از فرو رفتن آفتاب تا سقوط شفق غسق است يك ركعت از جهت آن مقرر شد .
و در اين حديث اگر چه راوى پنجاه ركعت گفت اما حضرت صلَّى الله عليه و آله پنجاه و يك ركعت فرمودند آن ركعت را از جهت نيم ساعت غروب قرص تا زوال شفق فرمودند و ديگر كلينى بسند ضعيف مرفوعا از حضرت امام جعفر صادق صلوات الله عليه روايت كرده است كه از آن حضرت صلَّى الله عليه و آله سؤال كردند از علت پنجاه و يك ركعت نماز حضرت فرمودند كه ساعات روز دوازده

29