خوابهاى ديگران بحسب ربط ايشان است تا آن كه بسيار است كه كفار نيز هر گاه رياضت مىكشند و ترك تعلقات مىكنند ايشان نيز از عالم سفليات خبرها مىدهند و درست مىشود بلكه چنان مىشود كه در بيدارى نيز خبرهاى صحيح مىدهند چون بيدارى ايشان در قطع تعلقات حكم خواب دارد اما از عالم علويات خبرى ندارند و اگر قصد ايشان رضاى الهى باشد حق سبحانه و تعالى البته حقرا به ايشان مىنمايد چنان كه فرموده است كه * ( وَالَّذِينَ جاهَدُوا فِينا لَنَهْدِيَنَّهُمْ سُبُلَنا ) * [1] يعنى آن جماعتى كه در راه ما مجاهده مىنمايند از جهت رضاى ما البته هدايت مىكنيم ايشان را به راههاى قرب خود .
و اظهر من الشمس است كه مراد الهى از اين جهاد ، جهاد دشمنان دين نيست بلكه جهاد نفس و شيطانست چنان كه در حديث كالصحيح از حضرت امير المؤمنين صلوات الله عليه منقولست كه حضرت سيد المرسلين صلى الله عليه و آله لشكرى به جنگ دشمنان دين فرستاده بودند چون برگشتند حضرت فرمودند كه مرحبا جمعى را كه جهاد اصغر را به جا آورند و ليكن جهاد اكبر بر ايشان مانده است گفتند يا رسول الله جهاد اكبر كدامست ؟ حضرت فرمودند كه آن جهاد نفس است پس فرمودند كه بهترين جهادها جهاد نفسى است كه در ميان دو پهلوى اوست و آن مخالفت و منع نفس است از جميع آرزوهاى او چنان كه حق سبحانه و تعالى فرموده است كه اما آن كسى كه از عقوبت الهى بترسد يا از عظمت او و نهى كند نفس خود را از آرزوهاى او پس به درستى كه بهشت جا و مأواى او است و آيات و احاديث در اين باب بسيار است بعضى از آنها را در شرح صحيفه كامله ذكر كرده‌ام به آن رجوع نمايند و اما بشارت در

[1] آيه 69 - سورة العنكبوت .

157