تعالى غسلتين و مسحتين مقرر ساخته است و منافقان تغيير دادند و شستن پاها را بدعت كردند و سه غسل و يك مسح شد .
( وقد روى انّ الوضوء حدّ من حدود الله [1] ليعلم الله من يطيعه و من يعصيه ؟ و انّ المؤمن لا ينجّسه شىء ) و حال آن كه بسند صحيح روايت كرده‌اند مشايخ از زراره و محمد بن مسلم از حضرت امام محمد باقر صلوات الله عليه كه وضو حكمى است از احكام الهى و حق سبحانه و تعالى معامله آزمايندگان مىكند با خلق كه كه اطاعت او مىكند ، و كه عصيان او مىكند و بتحقيق كه مؤمن را هيچ چيز نجس نمىكند .
( وانّما يكفيه مثل الدّهن ) يعنى كافى است او را از جهة وضو و غسل مثل روغن مالى ، يا نرمه باران . و از تتمه ظاهر مىشود كه مراد آنست كه اسراف نكنند در آب وضو و غسل چنان كه وسواسيان مىكنند و آن كه فرموده است كه مؤمن را چيزى نجس نمىكند يعنى به سبب حدث نجس نمىشود بلكه تعبديست كه از جهة فرمودهء الهى بكنند و مستحق ثواب شوند و اگر نكنند مستحق عقاب شوند ، و مؤمن نزد حق سبحانه و تعالى اعظم است از آن كه به سبب حدث نجس شود .
و ممكن است كه عبارت را بر عموم خود بگذاريم و مراد از مؤمن روح مؤمن باشد يعنى چنين نيست كه اگر بدن يا جامه او نجس باشد ذكر الهى نتواند كرد ، و آن كه از ميان ذكرها نماز را حق سبحانه و تعالى مقرر ساخته است كه تا رفع حدث و خبث نكند متوجه آن نشود محض تعبد است كه به سبب اين بندگى او را قرب حاصل شود و مستحق مراتب عاليه شود ، پس مشخص شد كه مطلوب نيست آب بسيار ريختن و دو سه مرتبه اعضا را شستن ، و ظاهر خبر

[1] [ تعالى ]

385