آنست كه حضرت از جهة حالت اضطرار فرمود باشد كه اگر آب كم باشد مغموم نباشد كه اگر آب بيشتر مىبود سببيت قرب بيشتر مىبود .
( وقال الصّادق صلوات الله عليه من تعدّى فى وضوئه كان كناقضه ) و بروايت سكونى حضرت صلوات الله عليه فرمودند كه هر كه تعدى كند در وضو و زياده بشويد يا زياده آب بريزد مثل كسى است كه از مقرر كمتر كند و چنانچه كمى سبب بطلانست زيادتى نيز به قصد مشروعيت سبب بطلان است يا به منزلهء بطلان بىثوابست و در بعضى از نسخ صاد كناقصه نقطه دارد يعنى مثل كسى است كه وضوى خود را شكسته باشد اما نقصان در مقابل تعدى انسب است .
و در حديث صحيح از حضرت امام محمد باقر صلوات الله عليه وارد شده است كه يكى از شما يك كف روغن برمىدارد و بكل بدن مىرساند و آب از روغن فراختر است ، و ظاهرا از باب مبالغه فرموده باشند و فراخترى از آن جهة است كه از آب رفع حدث و خبث مىشود و از روغن نمىشود .
و در حديث صحيحى ديگر از آن حضرت صلوات الله عليه وارد شده است كه وضو را حديست كه هر كه از آن تجاوز كند مزد ندارد و آدمى مبالغه عبث مىكند پس شخصى گفت كه حد آن كدام است ؟ حضرت فرمودند كه حدش آنست كه رو و دستها را بشويى و سر و پاها را مسح كنى .
و در حديث صحيحى وارد شده است از آن حضرت صلوات الله عليه كه فرمودند در وضو همين كه آب به بدنت برسد بس است يعنى با جريان ، و در حديث صحيحى وارد شده است از حضرت امام جعفر صادق صلوات الله عليه كه در غسل و استنجا آن قدر آب بس است كه دستت تر شود . و ظاهرا مراد از اين اخبار آنست كه آب بسيار در كار نيست چنان كه وسواسيان اسراف مىكنند ، و حكمت اقتضا مىكند كه رفع وسواس به اين مبالغات بفرمايند .

386