مضمون حديث كالصحيح ، يا صحيح على المشهوريست كه نشيط بن صالح از حضرت امام جعفر صادق صلوات الله عليه سؤال مىكند كه در استنجاى بول چه مقدار آب كافيست ؟ حضرت صلوات الله عليه فرمودند كه دو برابر ترى كه بر حشفه مانده است ، و دو برابر غالبا يك قطره است ، صدوق دو قطره فهميده است و در اين حديث و احاديث ديگر استنجا دو مرتبه بما نرسيده است .
اما در احاديث تطهير بدن و جامه از بول وارد شده است كه دو مرتبه آب بريزد ، يا دو مرتبه بشويد . و ظاهرا صدوق از آن اخبار حكم كرده است به ريختن دو بار ، و ليكن مشكل است استدلال به آن اخبار زيرا كه مدار استنجا بر تخفيف است بنا بر مشهور . ميان اصحاب ، مع هذا نشيط خبرى ديگر روايت كرده است از بعضى از استادان خودش از حضرت صلوات الله عليه كه مجزيست در استنجاى بول كه بشويد او را به مثل خودش .
و مىتوان اين خبر را حمل بر قطره كنند اگر چه آن چه ظاهرتر است آنست كه مراد حضرت اينست كه مىبايد در استنجاى بول محض آب باشد ، چون بول آبست آب را آب پاك مىكند نه سنگ ، و از روى تقيه بعنوان يجزى فرموده‌اند و از اين باب در مكالمه حضرات بسيار خواهد آمد ، و هر گاه اين معنى نيز مراد باشد دلالت دارد كه هر گاه آن قدر آب باشد كه اقل غسل بفعل آيد كافى باشد پس به يك قطره بزرگ نيز اقل غسل بفعل مىآيد .
و مؤيد آن كه يك مرتبه كافى است احاديث معتبره بسيار كه بعضى صحيح است و بعضى كالصحيح وارد است كه حضرات آبى ريختند و در هيچ خبر وارد نشده است كه دو بار ريخته باشند ، و بنا بر آن كه دو بار ضرور باشد جمعى از علما گفته‌اند كه فاصله حكمى كافيست به آن كه آبى بريزند اگر چه به يك كف باشد كه اولى و آخرى و وسطى داشته باشد پس ريختن اول و آخر دو مرتبه مىشود و ميانه اگر دخل در طهارت نداشته باشد البته دخل در عدم نخواهد داشت و آب

328