و آهسته ياد كنم مانند نزديكان و بنا بر اين احتمال جواب نيز دو احتمال دارد يكى آن كه در مناجات اين معنى را رعايت مىبايد كرد كه اگر بنده به ياد منست من در دل ويم ، چنان كه در حديث قدسى وارد شده است كه آسمان و زمين گنجايش من ندارند و دل بنده مؤمن گنجايش من دارد ، چنان كه از بعضى از مقربان بارگاه ايزدى منقول است كه اگر عرش و آن چه را عرش فرا گرفته است هزار هزار مرتبه بزرگتر در گوشه دل عارف باشد گنجايش آن را دارد و چون چنين نباشد كه دل مؤمن عرش رحمان است به اين معنى كه دل محل معرفت و محبت الهى است چنان كه در تفسير آيه * ( إِنَّا عَرَضْنَا الأَمانَةَ ) * گفته است : و ديگرى گفته است : كه آسمان بار امانت نتوانست كشيد * قرعه فال به نام من ديوانه زدند و ديگرى گفته است :
نه فلك راست مسلم نه ملك را حاصل * آن چه در سرّ سويداى بنى آدم از اوست و اگر دلش محل معرفت من نيست گو فرياد زن كه فايده ندارد . و وجهى ديگر چنان كه منقولست از حضرت امام رضا صلوات الله عليه آنست كه چون بنى اسرائيل أولا سؤال كردند كه ما مىخواهيم كه كلام الهى را بشنويم كه با تو سخن مىگويد و از ميان هفتصد هزار مرد جنگى هفتاد كس را انتخاب كردند كه با حضرت موسى به كوه طور روند . پس حضرت موسى استدعا نمود كه خداوندا تو مىدانى لجاجت بنى اسرائيليان را ، و بواسطه همين معنى آمده‌اند خداوندا با من چنين سخن بگو كه ايشان بشنوند پس به دعاى موسى حق سبحانه و تعالى با موسى سخن گفت چنان كه آن هفتاد كس شنيدند ، بعد از آن گفتند كه ما سخنى

315