اصحابنا و گفته است كه حسن چون اجماع بر او هست ارسال او ضرر ندارد ، و همچنين اشاره به اين معنى كرده است در اوايل ذكرى و بسيار است كه علامه و غير او حكم به صحت حديث مىكنند بر خلاف اين اصطلاح از جهة عمل اصحاب بر آن و اگر حديث به معصوم نرسد آن حديث را موقوف مىگويند و اكثر اوقات اشتباه مىشود بر كسانى كه تتبع ندارند و در واقع موقوف نيست .
و اگر در آخر حديث سألته باشد اين حديث را مضمر مىگويند كه معلوم نيست سؤال از معصوم است يا غير معصوم و اكثر اوقات اين معنى نيز مشتبه مىشود بر كسى كه بىتتبع است و وجه هر دو آنست كه بسيار است كه زراره در كتاب خود أولا ذكر مىكند كه حضرت امام محمد باقر صلوات الله عليه چنين فرمود و بسيارى از اخبار را نقل مىكند و نام حضرت را نمىبرد به سبب آن كه او نام حضرت را برده است و محدثان كه از كتاب او برداشته‌اند به همان عنوان در كتاب خود نقل نموده‌اند بنا بر آن كه نزد ايشان ظاهر بوده است و نمىدانستند كه بر جماعتى مخفى خواهد ماند و همچنين در اول كتاب سماعه ذكر كرده است كه سألت ابا عبد الله و باقى را گفته است و سألته و يا بواسطه تقيه نادرا سبب اشتباه شده است و بسيارى از خبرها بر جمعى مشتبه شده است كه إن شاء الله رفع آنها خواهد شد چنان كه در روضه ذكر شده است و در محل خود مذكور خواهد شد إن شاء الله ديگر سند و طريق عبارتست از جمعى كه حديث را از ايشان معنعن روايت مىكنند به آن كه مىگويند اخبرنا فلان عن فلان عن فلان و قانون محدثين اين است كه اگر استاد بر يك شاگرد حديث را خوانده است راوى مىگويد حدثنى و اگر بر جماعتى خوانده است كه راوى با ايشان بوده است راوى مىگويد حدثنا ، و اگر شاگرد بر استاد خوانده است و كسى ديگر شريك او نبوده است مىگويد أخبرنى ، و اگر ديگرى با او بوده است مىگويد اخبرنا و اگر ديگرى خوانده است

106