بلكه مستحب خواهد بود ؛ و اهل ورع و تقوا آن را بر خواهند گزيد و خوب خواهند دانست و در اين اشكالى نيست ، خصوص هرگاه حق تعالى در كلام حميد مجيد خود كه اصلًا باطل در آن نيست و حق و صدق است ، فرموده باشد كه هر كلامى كه بشنويد تابع بهترين آن كلام شويد ؛ و شك نيست كه كلام نظم به آواز خوش شنيدن بهتر است از همان كلام كه به عنوان نثر بدون آواز خوش بشنوند . چه ، هر كس مىداند كه تأثيرى ديگر دارد و شخص را نزديك به طاعت مىكند و دور از معصيت . و در مادّهء كسى كه نتيجهء بر عكس دهد ، حكم به عكس خواهد بود . چه ، مكرر گذشت كه احكام شرع نظر به اشخاص مختلف مىشود . چه ، مريضى كه در خودِ خود يابد كه روزه براى او ضرر دارد ، روزه براى او حرام است و اگر ضرر نيابد ، افطار حرام است ؛ و اين قياس نيست ، بلكه جزئى در تحت كلى است . چنانچه مخفى نيست نزد ماهرين در علم شريعت . و معلوم شد كه شعر مذموم آن است كه مشتمل باشد بر مضامين كاذبه و مدايح زايده يا هجوهاى مؤمنين ، و الَّا اشعارى كه مشتمل بر معانى حقّه و مضامين صادقهء نفس الأمريه كه در واقع مؤثّر در نفوس رقيقه باشد مجوَّز است ، زيرا كه مراد از شعرى كه مذموم است اگر مطلق كلام موزونِ مقفّا باشد لازم مىآيد كه جمعى از اكابر دين ، نامشروع از ايشان سر زده باشد نعوذ بالله منه و قايل به اين كسى نيست با آنكه از حضرات ائمّهء معصومين صلوات الله عليهم اجمعين كلام موزون مقفّا سر زده ؛ بلكه در افصح كلام واقع شده ، چنانچه چندين بيت برآورده‌اند و از آن جمله اين است : * ( « وَمَنْ يَتَّقِ الله يَجْعَلْ لَه مَخْرَجاً وَيَرْزُقْه مِنْ حَيْثُ لا يَحْتَسِبُ » ) * [1] و ديوان حضرت امير المؤمنين صلوات الله عليه و مناجاتهاى آن حضرت و حضرت سيد العابدين و ساير

[1] . طلاق ( 65 ) : 3 .

452