اگر كسى گويد كه : آنجا مكلَّف به را خواه طبيعت واحده بدانى كه مكلَّف به ذو جزئيات باشد كه افراد متيقّن الحرمة و مظنون الحرمة و مشكوك الحرمة ، همه در ضمن اوست و لايق به اهل دين و ديانت و اصحاب زهد و تقوى و ارباب ورع و صلاح و صاحبان فضل و فقاهت نيست كه مرتكب آن شوند و طريق احتياط نيست كه از جميع افراد اجتناب كنند ، چه ، احتياط از احاطه است ، بايد كه احاطه به جميع افراد بشود تا به يقين ، كسى به شبهه بلكه به حرام نيفتد . خصوص در زمان غيبت معصومين صلوات الله عليهم اجمعين كه تصادم شبهات ، عالم را تيره و تار كرده و تراكم محرّمات مردم را چيره و ديده را خيره كرده و شوارق حجّت در تحت سحاب مختفى ، و نور هدايت در ظلمت نفوس خبيثه منطفى است و حديث واقع است كه : « حَلال بَيِّن وَحَرام بَيِّن وَشُبهات بَيْنَ ذلِك فَمَنِ ارْتَكَبَ الشُّبهات وَقَعَ فِي المُحَرَّماتِ » . [1] جواب آنكه : احتياط ، دليل شرعى نيست كه كسى به واسطهء احتياط حكم بر حرمت چيزى كند يا حلَّيت . آرى ، احتياط در دين هميشه پسنديده است . به تخصيص در زمان غيبت و محو شدن آثار و راه يافتن تحريف و وضع احاديث و احداث بِدَع و غلبهء حب دنيا و رياست بر علما و طول امل و تسلَّط شيطان و كثرت خلل در اوضاع زمان و تزيّى اهل خيانت به زىّ اهل ديانت و ميل نفوس به اهواء و تقرّب فضلا به سلاطين جور و حبّ رياست كَما قالَ رَسُولُ الله صلى الله عليه و آله و سلم : « إنّما بدء وُقُوع الفِتَنِ أهْواء تُتَّبَعَ وَأحْكام تُبْتَدَع وَقالَ : إنَّ أخْوَف ما أخافُ عَلَيْكُمْ اثْنَتان : اتّباع الهَوى وَطُولُ الأمَل » . [2]

[1] كافى ، ج 1 ، ص 68 ، ح 10 ، حديث مذكور كامل ذكر نشده است . به مأخذ مراجعه نماييد .
[2] كافى ، ج 1 ، ص 54 ، ح 1 و ج 8 ، ص 58 ، ح 21 ، در كافى اين حديث از على عليه السلام منقول است نه از رسول اكرم صلى الله عليه و آله و سلم . متن روايت چنين است : « علي بن إبراهيم عن أبيه قال خطب أمير المؤمنين عليه السلام فحمد الله ثمّ قال : ألا إنّ أخوف ما أخاف عليكم خلتان : اتباع الهوى و طول الأمل و إنّما بدء وقوع الفتن من أهواء تتّبع و أحكام تبتدع » .

436