استدلال مىكنند ، چنان كه گذشت .
اگر كسى گويد كه : اهل موسيقى ، جميع افراد صوت حسن را غنا مىگويند ، خواه در قرآن و اذكار و مراثى و خواه در غير آن ، و غنا حرام است ، پس تو چون مىگويى خواندن اينها به صوت حسن غنا نيست ؟ ! جواب آنكه : اصطلاح اهل موسيقى حجّت نيست . با آنكه اگر فرضاً غنا باشد ، دانستى كه فرقهء ثانيه غنا را در قرآن و اذكار جايز مىدانند .
و جواب ديگر آنكه : اهل موسيقى چنان كه اطلاق غنا بر هر صوت حسن مىكنند ، اطلاق نغمه نيز مىكنند و نغمهء حسن ، ممدوح است چنانچه در حديث هفتم فصل ثانى گذشت كه : « مِنْ أجْمَلِ جَمالِ المَرءِ الشعر الحَسَنُ وَنَغْمَةُ الصوتِ الحَسَن » . [1] اگر كسى گويد : كه قول زور و لهو غناست و اين هر دو حرام ، و اجتناب از حرام ، واجب است .
جواب آنكه فرقهء ثانيه را مىرسد كه اين دليل را بر فرقهء اولى قلب كنند و بگويند كه قول زور و ملاهى را به ترجيع و تحرير خواندن غناست ، چنانچه صريح تفسير معصوم است نه در قرآن و ذكر و مراثى و آنچه به خدا نزديك كند و بهشت به ياد آورد كه به صوت حسن كه منفكّ از اطراب نيست ، خوانده شود چنانچه در حديث است كه « ما عليك لو اشتريتها فذكرتك الجنّة » . [2] اگر بگويى كه : هرگاه چيزى منهى باشد ، مثل غنا و قول زور ، مكلَّف تا جميع افراد آن را ترك نكند ، از عهدهء تكليف به آن بيرون نمىآيد .
مىگوييم : ترك جميع افراد متعيّنه بر مكلَّف واجب است و لا اقل افراد

[1] كافى ، ج 2 ، ص 615 ، ح 8 .
[2] الفقيه ، ج 4 ، ص 60 ، ح 5097 .

430