بلكه عامّه نيز در حرام بودن غنا فى الجمله ؛ امّا در حرمت جميع افراد غنا ميان مسلمين بلكه مؤمنين اختلاف است و همچنين در تميز ميان غناى حرام مذموم و صوت حسن ممدوح ، اشتباه است ، هم در ميان فرقهء خاصّهء محقّهء اماميه و هم فيما بين فِرَق عامّه . چه ، كلام فقها در نقل مذاهب اربعه در باب غنا اضطراب تمام دارد . زيرا كه شيخ الطايفه در كتاب خلاف نقل كرده كه غنا نزد ابو حنيفه مسمّا به نعمان و شافعى مسمّا به محمد بن ادريس و مالك مكروه است . و از مالك اباحهء غنا نيز منقول است و ابو حامد اسفراينى كه از علماى شافعى است ، مىگويد كه اجماع شافعيان است بر حلَّيّت غنا مثل شطرنج نزد ايشان و قاضى ابو طيّب طبرى خلافِ شيخ [ طوسى ] نقل كرده ، زيرا كه از عبارت قاضى چنين معلوم مىشود كه غنا نزد ابو حنيفه و شافعى و مالك حرام باشد . و بعضى از شافعيّه نقل كرده‌اند كه غنا نزد او لهوى است مكروه شبيه به باطل و كسى كه بسيار غنا مىكرده باشد ، شهادت او مردود است . و بعضى مىگويند كه ابو حنيفه و باقى اهل كوفه ، مثل سفيان ثورى و حمّاد و نخعى و ابراهيم و شعبى و غير ايشان غنا را از جملهء معصيت مىدانند پس ، از ابو حنيفه و شافعى سه قول در باب غنا نقل شده [1] : حرمت و كراهت و اباحت ؛ و بعضى از عامّه ، مبالغه در اباحت غنا كرده‌اند و نسبت اباحت سماع غنا [2] را به بعضى از صحابه داده‌اند . مثل عبد الله بن جعفر و ابن زبير و مغيرة بن شعبه و معاويه و اين از جملهء مطاعن معاويه است . چنانچه عزّ الدين مشهور به ابن ابى الحديد در شرح نهج البلاغه مىگويد : نسبت شرب خمر پنهانى به معاويه ثابت نشده ، چرا كه اهل تاريخ در اين خلاف كرده‌اند . امّا اختلافى در اين

[1] ر . ك : الفقه على المذاهب الأربعة ، عبد الرحمن الجزيرى ، ج 2 ، ص 4342 ، دار احياء التراث ، بيروت ، چ هفتم .
[2] ب : سماع و غنا .

334