رمضان سنّت است به سبب آنكه حضرت حق تعالى در باب مباشرت كردن در ماه رمضان مىفرمايد كه : * ( « فَالآنَ بَاشِرُوهُنَّ » ) * ، [1] يعنى حالا نزديكى بكنيد با زنان و بگويد كه : نزديكى كردن به عنوان زنا را هم نزديكى مىگويند . و تو در جواب آن شخص بگويى كه : اگر چه اين آيه واقع شده امّا جايى ديگر حق تعالى مىفرمايدكه : * ( « وَلا تَقْرَبُوا الزِّنى » ) * [2] ، يعنى : نزديك نشويد به زنا كردن . آن شخص در جواب تو بگويد كه : زنايى كه در آيهء شريفه واقع شده است مفرد معرَّف به لام است و اين صيغه از براى عموم نيست و حملش بر زنايى كه با شرب خمر باشد بعيد نيست . تفاوتى با اين استدلال ندارد كه كسى گويد كه : غنا در قرآن سنّت است از جهت آنكه در حديث واقع است كه « تحسين كنيد در قرائت » ، و غنا را هم تحسين مىگويند . و تو در جواب بگويى كه : اگر چه اين حديث هست امّا حديث ديگر هست كه در آن نهىِ از غنا كردن شده . آن مرد در جواب بگويد كه : غنايى كه در حديث واقع است مفردِ معرَّف به لام است و اين صيغه از براى عموم نيست و حملش بر غنايى كه مصاحِبِ آلات لهو باشد دور نيست . و وجه ذكر اين مثال از جهت آن بود كه آن شخصِ مايل به غنا در مقام استدلال خود چنين فرموده ، لهذا از جهت ايضاحْ اين چند كلمه مسطور گرديد و غافل شده از اينكه اگر اين حرف حق باشد ، پس در جميع عمومات مثل اين جارى خواهد بود . اين است عمدهء آن چيزهايى كه مايلين غنا مستند خود ساخته‌اند و بعضى ديگر از احاديثِ سنّيان و حرفهايى كه كمتر است از آن كه دليل خود ساخته‌اند قابل جواب نيست .
فائدهء جليله بدانكه مشهور در ميان علما آن است كه وضو به آب مضاف نمىتوان

[1] بقره ( 2 ) : 187 .
[2] إسراء ( 17 ) : 32 .

278