معصوم اين باشد كه بگردان آواز خود را از روشِ خواندنِ خوانندگان و نغمه سرايان ، يا اينكه مراد اين باشد كه مكرّر كن صداى خود را در قرآن ( يعنى بسيار بخوان ) و اگر بعضى از اين وجوه بعيد باشد ، در مقام جمع احاديث چاره‌اى به غير آن نيست . و فرق در ميان اين جواب و جواب پنجم ظاهر است ، و السَّلام على مَنِ اتَّبَع الْهُدى .
و امّا آن حديثى كه در آن لفظ حزن واقع است به اين سند واقع شده كه :
عليُّ بن إبراهيمَ ، عن أبيه ، عن ابن أبي عُمَيْرٍ ، عَمَّنْ ذَكَرَه ، عن أبي عبد الله عليه السلام قال : « إنّ القرآنَ نَزَلَ بالحُزْنِ ، فاقْرَأُوه [1] بِالحُزْنِ » . [2] يعنى : حضرت امام جعفر عليه السلام فرمود كه قرآن نازل شده است به حزن ، پس بخوان قرآن را به حزن .
و بدانكه اين حديث اگر چه معتبر است امّا از قسم حديث صحيح نيست به سبب ابراهيم بن هاشم كه در سند اين حديث واقع است . و اين حديث دليل بر مطلب مايلين غنا نمىشود از جهت آنكه در اين حديث امر شده كه قرآن را به حزن بخوانيد و هيچ كس از ارباب لغتْ غنا را به حزن و اندوه تفسير نكرده و اگر خواهى كه اين معنى را بدانى رجوع كن به فصل اوّل اين مختصر . و اگر كسى بسيار اندوهناك باشد به سبب مصيبتى مثلًا كه بر او واقع شده باشد و حكايت آن مصيبت كند ، مردم مىگويند كه « سخت از روى اندوه حرف مىزند » و هيچكس نمىگويد كه « غنا و خوانندگى مىكرد » . پس معلوم شد كه اين حديث نفعى به حال مايلين غنا ندارد به غير آنكه مردم بيچارهء بى خبر

[1] اصل : فاقْرَأه .
[2] الكافي ، ج 2 ، ص 614 ، باب ترتيل القرآن بالصوت الحسن ، ح 2 .

275