الساعةِ إضاعة الصَلَواتِ و اتِّباعَ الشَهَوات » . [1] يعنى : ابن عباس گفت كه : يا رسول خدا صلى الله عليه و آله و سلم حجّة الوداع را به جاى آورديم ( و مراد از حجّة الوداع آن حجّى است كه بعد از آن ديگر آن حضرت صلى الله عليه و آله و سلم حجّى نكرد و آن سالِ آخرِ حياتِ آن حضرت بود ) . ابن عباس مىگويد كه : پس آن حضرت حلقهء درِ كعبه را به دست مبارك گرفت و روى مبارك به ما كرد . پس فرمود كه : آيا خبر نكنم شما را به علامتهاى قيامت ؟ و در آن روز سلمان فارسى رحمة الله عليه نزديكترين مردم بود به آن حضرت گفت : بلىاى رسول خدا ما را خبر كن . پس آن حضرت فرمود كه : از علامتهاى قربِ قيامت يكى آن است كه نمازها را ضايع كنند ( يعنى مردم ترك نماز كنند يا ترك تحصيل مسايل نماز كنند يا نمازها را در اوّلِ وقت نكنند ) . ديگر آنكه مردم متابعت خواهشهاى خود كنند ( يعنى آنچه خواهند ، اگر چه بر خلاف شرع باشد ، مرتكب آن شوند ) .
و اين حديث طولى دارد و در چند كتاب معتبر اين خبر مذكور است و در ميانهاى اين حديث حضرت رسول خدا محمّد مصطفى صلى الله عليه و آله و سلم مىفرمايد كه :
فعندها يكون أقوام يتَعلَّمُونَ الْقُرآنَ لِغير [ وَجْه ] الله وَيَتَّخِذُونَه مَزامِيرَ ، وَيكون أقوام يتفقَّهُونَ لغير الله و تكثر أولاد الزنى و يتَّغنُّونَ بالقرآنِ . [2] پس نزد آن به هم رسند جماعتى كه قرآن را ياد گيرند نه از براى

[1] تفسير القمي ، ج 2 ، ص 303 304 ، ذيل آيهء 18 سورهء محمّد صلى الله عليه و آله و سلم ( 47 ) .
[2] همان ، ص 306 .

245