عبارات و الفاظ ايشان خواهد شد . إن شاء الله تعالى .
فصل دويم : در تحرير محل نزاع بدان اى جوياى هدايت واى طلبكار علم و درايت ، كه در اين خلافى نيست كه شارع نهى از غنا كرده ، پس مىگوييم كه هرگاه نهىِ شارع تعلَّق به غنا گيرد ، تمام معانى غنا از اطراب و ترجيع و مدِ صوت و تحسين صوت و رفع صوت و آنچه در عرف آن را غنا گويند مَنهىٌّ عنه مىشود و هيچ كدام از آنها مباح نخواهد بود إلَّا ما أخْرَجَه الدليل . و از جملهء معانى غنا ، مدِ صوت كه به معناى كشيدن آواز است و رفع صوت كه به معناى بلند كردن آواز است ، مباح بودن آن ضرورىِ ملَّت اسلام است . باقى ماند اطراب و ترجيع و تحزين و تحسين صوت و آنچه در عرف آن را غنا گويند . امّا اطراب گاهى به معناى مدِ صوت است و گاهى به معناى خوانندگى . و ترجيع گاهى به معناى تكرير است و در كتب لغت مضبوط است كه « فُلان يُرَجِّعُ في الأذانِ اذا كَرَّرَه » [1] و گاهى به معناى خوانندگى . و تحزين در لغت به معناى باريك كردن آواز آمده و به معناى سراييدن نيز آمده . و در اباحت معناى اوّلِ هر يك از اين الفاظ ، ضرورتِ دين شاهد است .
و تحسينِ صوت به معناى خوب كردن آواز است و اين به دو طريق است :
يكى آنكه شخصى كه بدصدا باشد ، مثل كسى كه گاه هست كه مردى را آواز مىكند ، مردمى كه صداى او را مىشنوند ، بعضى از ايشان او را شتم

[1] القاموس المحيط ، ص 931 ، « رجع » : « التَرجيعُ في الأذان : تَكريرُ الشَهادَتَيْنِ جَهراً بعد إخفاتِهما » ؛ لسان العرب ، ج 5 ، ص 148 ، « رجع » : « التَرجيعُ في الأذان : أن يكرِّرَ قوله أشهد أن لا إله إلَّا الله ، أشهد أنّ محمّداً رسولُ الله » .

205