زيرا كه علماء اعلام و صاحبان تقوى در هر زمان ، با رعاياى خود مزارعه مىنمايند و يا به مصالحه و مانند آن حاصل را بر خود حاصل مىكنند ، نه به همين قسم كه حلال مىشود .
و تطويل مقال در اين مقام ، اگر چه بيشتر از اين ضرور [ ى ] است به جهت آن كه جميع معاش و معاد مسلمين وابسته به مزارعه است ، امّا از وضع اين رساله كه از براى محض بيان عقود است خارج است . لهذا اقتصار بر تنبيه نموديم و هر مؤمنى كه ساير مسائل وى را طالب باشد ، در كتب مطوّله مذكور است رجوع نمايد و حقير نيز در « نظام الفرائد » [1] كه شرح است بر قواعد علَّامه مرحوم به بسط تمام تأليف نموده‌ام . يازدهم از عقود لازمه مساقات است .
و معنى وى [ آن ] سيراب گردانيدن دو شخصى است يك ديگر را و لكن در اينجا معاملهء شخصى است با ديگرى ، بر اين كه خدمت كند ( 1 ) به نخل يا اشجار ميوه دهنده از سيب و توت و به و انگور و انجير و زيتون و غير اينها را .

[1] كتاب نظام الفرائد از كتابهاى ارزنده مؤلف است كه در حدود صفحه در شرح قواعد علامه حلى نوشته شده كه آن در نزد بعضى از فضلاء موجود است و تا اين تاريخ چاپ نشده است - مصحح

129