* ( إِنَّمَا الْمُشْرِكُونَ نَجَسٌ فَلا يَقْرَبُوا الْمَسْجِدَ الْحَرامَ بَعْدَ عامِهِمْ هذا ) * [1] چند مسأله را در بارهء اين آيه متذكر مىشويم :
معناى نجس ( با فتح جيم ) آن چه كه از منابع لغت عربى احساس مىشود اين است كه ماده مزبوره با سكون جيم و با كسره و فتحه آن به معناى پليدى است . ابن منظور در كتاب « لسان العرب » مادهء نجس مىگويد : پليد و قذر هر چيز را اعم از انسان و غير انسان نجس مىگويند . اگر معناى اصطلاحى فقهى كه براى كلمه نجس در نظر گرفته مىشود ، در صدر اسلام يعنى در زمان نزول آيه مزبور وجود داشت ، چاره اى نبود كه از كلمه نجس مطابق همان اصطلاح استفاده نمود و مشركين را محكوم به نجاست اصطلاحى بنماييم . ولى هيچ گونه جاى ترديد نيست كه اصطلاح مزبور پس از ورود احكام مشروح نجس و عمل پيشوايان اسلامى در بارهء آن تثبيت شده است . محقق همدانى هم اين حقيقت را متذكر مىشود كه :
( كلمه نجس در زمان نزول آيه به معناى اصطلاحى فقهى دورانهاى بعدى نبوده است . و كلمه نجس در آيه مزبور مانند كلمه « رجس » در آيات ديگر است « كه براى قمار و بى ايمانى و بيمارى قلبى و شراب » استعمال شده است . ) [2] نتيجه بحث اول اين است كه نه تنها اهل كتاب از نظر قرآن نجس نيستند بلكه دليل صريحى بر نجاست مشركين هم در قرآن وجود ندارد . فخر رازى از زمخشرى نقل مىكند كه او گفته است :
( ابن عباس اين نظريه را داشت كه اجسام مشركين مانند سگ و خوك نجس است . ) [3] .

[1] سورهء توبه ، آيه 28
[2] لسان العرب ، ابن منظور ، ماده رجس
[3] التفسير الكبير ، ج 16 ص 24 ، تفسير سورهء توبه

17