قايل به وجوب عينى شده و بدان اكتفا ناكرده ، اشتراط مجتهد جامع الشرايط را در امامت آن نفى كرده ، اكتفا به عادل نموده و بعضى بعد از او پيروى او نموده قايل به آن شده‌اند . * ( وَلِكُلٍّ وِجْهَةٌ هُوَ مُوَلِّيها ) * ؛ [1] إن شاء الله تعالى بعد از نقل اقوال و ايراد دلايل اطراف و نقض و ابرام آنها و ترجيح مذهب صحيح حق ، كما هو حقه كالشمس فى رابعة النهار بر اولو الابصار منصف ، نه خفّاش بصيرتان متعسّف ، ظاهر و باهر خواهد شد . بتوفيقه عزّ شأنه و سطع برهانه . انتهى كلامه اقول : مصنّف رساله حصر كرده است اقوال علماى شيعه را در نماز جمعه در زمان غيبت در دو قول استحباب و بدعت ؛ و گفته كه اجماع اصحاب منعقد شده كه وجوبش عينى است . و شك نيست كه اين دعوى خلاف واقع است و در جواب گفتگوهاى سابق مصنّف بيان كرديم كه مذهب اخباريون كه قدماى شيعه‌اند وجوب عينى است ؛ و همچنين جماعت بسيارى از اصوليين شيعه نيز اين اعتقاد دارند .
و گفته كه بسيارى از اصحاب دعوى اجماع بر عدم عينيت نموده‌اند . مخفى نماند كه مدّعيان اجماع بسيار نيستند ؛ بلكه اين دعوى را صريحا علامه كرده و شيخ زين الدين در شرح ارشاد و ظاهر است از كلام محقق ؛ و شهيد زين الدين در اوايل حال گمان كه كرده كه اجماع منقول به خبر واحد حجّت است ، دعوى اجماع كرده ؛ اما بعد از آنى كه به مرتبهء تحقيق رسيد و دانسته كه اجماع منقول حجّت نيست و قايلين به وجوب عينى را بسيار يافته و دليل وجوب عينى را به غايت محكم ديده ، رجوع نموده ، حكم بر وجوب عينى كرده ، و وجود مجتهد نيز بنابر عدم دليل شرط ندانسته است ؛ و اللَّه يهدى من يشاء الى صراط مستقيم .
قال المصنف : و چون از ابحاث بر دلايل استحباب بسيارى از دلايل تحريم ظاهر مىشود ، بنابر اين آن را تقديم مىگوييم كه قايل به استحباب از اصحاب شيخ طوسى در نهايه و محقق در معتبر و علامه در مختلف و شيخ شهيد در بيان و شيخ على در رساله [ صلاة الجمعة ] و شيخ زين الدين در شرح لمعه‌اند [2] و بر آن بعضى از ايشان استدلال نموده‌اند به آيهء شريفه * ( يا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا إِذا نُودِيَ لِلصَّلاةِ مِنْ يَوْمِ الْجُمُعَةِ فَاسْعَوْا إِلى ذِكْرِ الله وَذَرُوا الْبَيْعَ ذلِكُمْ خَيْرٌ لَكُمْ إِنْ كُنْتُمْ تَعْلَمُونَ ) * ؛ وجه استدلال آن كه حق سبحانه و تعالى مؤمنان را امر فرموده كه

[1] بقره ، 146
[2] شرح اللمعة الدمشقية ، ج 1 ، ص 299

642