إسم الكتاب : دوازده رسالهء فقهى دربارهء نماز جمعه از روزگار صفوى ( فارسي ) ( عدد الصفحات : 776)

صفوف سربازان در ميدان جنگ برپا شده و صداى كرنا و دهل بالا مىرود ، هيچ احساس كبر و غرور نمىكند ؟ رستم خان در پاسخ گفت : از شما تعجب است كه گمان مىبريد در آن شرايط كبر و غرور پديد مىآيد ؛ اما در وقتى كه شما در جلو ايستاده و صفوف نمازگزاران در پشت سر شما با همهمه برپا مىشود ، كبر و عجب در شما پديد نمىآيد . [1] اشاره به اين نكته هم مناسب است كه صاحب جواهر ( م 1266 ) در بحث از نماز جمعه ، با انتقال از آراى شهيد ثانى و فيض كاشانى و حتى معرفى كتاب شهاب ثاقب وى به عنوان كتاب ضلال ! از اين نكته ياد كرده است كه يكى از قائلان به وجوب عينى به خاطر حبّ رياست و وظيفه‌اى كه در بلاد عجم براى او قرار داده شده بود ، احتياط انجام نماز ظهر را انجام نمىداد . اين نيز گفته شده است كه بيشتر كسانى كه قائل به وجوب بوده‌اند ، از اهالى عجم بوده‌اند . حتى گفته شده است كه برخى از آنان كه دستشان كوتاه بوده ، ابتدا قائل به حرمت بودند ، اما وقتى موقعيتى يافتند ، در وجوب آن اصرار داشتند . همو مىافزايد : كه وقتى ما مشغول نوشتن اين مسأله بوديم ، فردى مطمئن كه براى زيارت امام رضا - عليه السلام - عازم [ ايران ] شده بود ، از فتنهء بزرگى در اصفهان خبر داد كه بر سر اقامهء نماز جمعه در مسجدى در اين شهر رخ داده است . [2] 8 - فيض كاشانى و دشوارىهاى اقامهء نماز جمعه چشمه‌اى ديگر از اين انتقادها ، از خود فيض كاشانى ( م 1091 ) است كه مدتى امامت جمعه مىكرده و مورد توجه شاه عباس دوم نيز بوده است . [3] وى در رسالهء اعتذار يا شكوائيه كه آن را در پاسخ عالمى از خراسان نگاشته و در آن درخواست وى را براى وساطت نزد شاه در واگذارى منصب امامت جمعهء مشهد يا توليت آستان قدس براى وى رد كرده ، شرحى از دشوارىهاى اقامهء نماز جمعه توسط خود داده است . بخش عمدهء اين رساله مربوط به همين مسأله بوده و ضمن آن به مسائل ديگرى هم از دشوارىهاى خود در آن زمان ، در شهر اصفهان و كاشان پرداخته است . در اينجا ترجمهء آن را به صورت آزاد مىآوريم .
ستايش خداى را كه دلهاى ما را در تاريكىهاى فتنه ها ، با نور علم روشن ساخت و با دادن آرامش به ما در گذرگاه هاى سخت و دشوار ، سينه هاى ما را گشاده ساخت ، و درود بر محمد و خاندان كه با تعليم فرايض و سنتها ، هدايتگر به سوى خدايند .

[1] حديقة الشيعة ، نسخهء خطى شمارهء 1124 مرعشى .
[2] جواهر الكلام ، ج 11 ، ص 178 - 179
[3] متن نامهء درخواست شاه از وى براى آمدن به اصفهان و پاسخ وى را بنگريد در بحث از مشاغل و مناصب علما در دورهء صفوى در همين مجموعه .

41