عبد العزيز محمد داروردى ( م 186 ) داراى همين نظر است . در اين زمينه علامه ابو زناد مىگويد : « ما حلال و حرام را نمىنوشتيم ؛ تنها ابن شهاب زهرى ( م پيغمبر صلى ) بود آن چه را ( كه از احكام ) مىشنيد ، مىنوشت . زمانى كه به او نياز پيدا شد فهميديم كه او از همهء مردم اعلم و داناتر است . » و به نظر كاتب چلبى در كشف الظنون ( ج 1 ، باب علم الحديث ) ابن جريح بوده است . بجاست آن چه كه در مقدمه موسوعه جمال عبد الناصر آمده نقل شود : « اتفاق آراء بر نخستين كسى كه حديث تدوين نمود حاصل نشده و تعيين آن كار مشكلى است ، ولى سعد بن ابراهيم مىگويد عمر بن عبد العزيز ما را به جمع سنن امر كرد و احاديث به صورت جزوه جزوه درآمد و به هر سرزمينى كه داراى حاكم بود كه از آنها فرستاده شد . زمانى كه منصور در سال 143 حج نمود مالك را ترغيب به تأليف موطأ نمود ، همان گونه كه واليان او علما را ترغيب به تاليف نموده‌اند . ابن جريح و ابن عروبه و ابن عيينه و ثورى و بران و نيز ساير فقهاى بلاد و اصحاب آن مانند حماد بن مسلمه در بصره و معمر در يمن حديث تدوين نموده‌اند .
مسند : تأليف احمد بن حنبل شيبانى پيشواى مذهب حنبلى ( 164 - 241 ) است و در اين كتاب بيش از سه هزار حديث نقل شده است . مجموعه‌هاى ديگرى نيز بر اساس موضوعات يا به اصطلاح ( على الابواب ) تنظيم شده كه از مهمترين كتابهاى جامعه اهل سنت به شمار مىرود و تعداد آنها به شش كتاب مىرسد ، كه از آن ميان دو كتاب صحيح :
( صحيح بخارى و صحيح مسلم بن حجاج نيشابورى ) معروف است و چهار كتاب ديگر به نام سنن ( سنن ابن ماجه ، سنن ابى داود ، سنن ترمذى و سنن نسائى ) شناخته مىشود .
گروه زيادى از عالمان جامعهء اهل سنت اين كتابها را در مرتبهء اول از وثاقت مىدانند ؛ تا آنجا كه نام اين كتب را صحاح ، يعنى مطابق با واقع گذارده‌اند . علت چنين باور و عقيده اى اين است كه بعضى از علماى جامعهء اهل سنت در علم رجال و درايه دو اصل و دو معيار قرار داده‌اند كه آن دو اصل در اين كتب به شدت و تا حد امكان رعايت شده است آن دو اصل عبارت است از :
الف : پرهيز از نقل احاديثى كه راويان آن هواخواه و شيعه على ( ع ) باشند . چرا كه به نظر آنان احاديث راويان شيعه فاقد اعتبار و ارزش است و ضعيف به شمار مىآيد . و بدين جهت مؤلفان كتابهاى ششگانه تا حد امكان سعى كرده‌اند تا مجموعه اى از احاديث پديد آورند كه فاقد احاديث شيعه باشد .

71