خورده اهل كتاب قائل به طهارت شده و گفته است ، مسلمان مىتواند از باقى مانده آبى كه كافر كتابى از آن آشاميده بياشامد و اين نظريه مبتنى بر طهارت ذاتى اهل كتاب است . زيرا هر گاه كافر كتابى ذاتا نجس باشد ، نيم خورده او كه آب قليل است قهرا نجس خواهد بود ؛ مگر اين كه گفته شود حكم او مبتنى بر عدم انفعال آب قليل به مجرد ملاقات با نجاست مىباشد . چون نخستين كسى كه در ميان فقها قائل به اين نظريه شده او بوده است ، ولى اين در صورتى پذيرفته است كه بگوييم سؤر اختصاص به آب مطلق دارد و شامل غذا يا آب مضاف نمىشود . در حالى كه سؤر شامل هر نيم خورده اى مىشود - آب قليل مطلق يا آب مضاف يا ساير غذاها - بنا بر اين دلالت كلام ابن ابى عقيل بر طهارت ذاتى كتابى - به دلالت التزامى - بلا اشكال خواهد بود .
به هر حال در ميان فقهاى شيعه نخستين كسى كه نظريه فوق را اظهار داشته ، ابن ابى عقيل عمانى بوده است .
2 - ابو على ابن جنيد اسكافى ( م 381 ه ) در كتاب المختصر الاحمدى فى الفقه المحمدي گفته است : « و لو تجنب من اكل ما صنعه اهل الكتاب من ذبائحهم و فى آنيتهم و كل ما صنع فى اوانى مستحلى الميتة و مؤاكلتهم ما لم يتيقن طهارة أوانيهم و أيديهم كان احوط » . در اين بيان ايشان مىگويد كه اگر يقين به طهارت ظرفها و دستهاى اهل كتاب پيدا نشود هم غذا نشدن با آنها احوط است ، و ضمير در كلمه « أيديهم » بر همه موارد ذكر شده باز مىگردد و اختصاصى به معتقدان به حليت ميته ندارد . و در اين صورت كلام ابن جنيد به وضوح دلالت به عدم نجاست ذاتى اهل كتاب خواهد داشت . چرا كه اگر معتقد به نجاست ذاتى آنها بود ، جايى براى عبارت « ما لم يتيقن طهارة أوانيهم و أيديهم » نمىماند ، زيرا يقين به طهارت دستهاى اهل كتاب در صورتى ميسر است كه آنها ذاتا نجس نباشند .
3 - شيخ مفيد ( م 413 ه ) در رسالهء غرويه ، حكم به كراهت سؤر يهودى و نصرانى كرده است و اين حكم مستلزم عدم نجاست ذاتى اهل كتاب است . زيرا اگر اهل كتاب ذاتا نجس باشند ، بدون شك سؤر آنها كه با بدنشان تماس پيدا كرده نجس خواهد بود و نيم خوردهء آنان نيز بر مسلمان حرام مىشد و حكم به كراهت نشانهء قول به عدم نجاست ذاتى كافر كتابى است . مگر اين كه ادعا شود منظور شيخ مفيد از كراهت ، همان حرمت است نه معناى اصطلاحى آن ، ولى اين ادعا خلاف ظاهر است و نياز به دليل دارد .

133