4 - شيخ الطائفة طوسى ( م 460 ه ) در كتاب نهايه مىگويد : « و يكره ان يدعو الانسان احدا من الكفار إلى طعامه فياكل معه و ان دعاه فليأمر بغسل يديه ثم ياكل معه ان شاء » . اين سخن كه اگر كافرى را به خوردن غذا دعوت كرديد نخست از او بخواهيد كه دستهايش را بشويد و سپس با شما هم غذا شود ، مشعر به اين است كه شيخ طوسى قائل به نجاست ذاتى اهل كتاب نبوده است و گر نه شستن را باعث طهارت دست كافر نمىشمرد .
برخى مانند علامه حلى در توجيه نظريه شيخ گفته‌اند كه اين سخن را شيخ طوسى از روى اعتقاد و باور نقل نكرده ، بلكه به عنوان يكى از نظريات اظهار شده توسط ديگران آورده است و برخى ديگر چون محقق حلى در « نكت النهايه » گفته‌اند كلام شيخ بر صورت ضرورت و اضطرار حمل مىشود و يا بر صورتى كه مسلمان بخواهد با كافرى همسفر شود ، نه هم غذا . و يا گفته شده است كه شيخ در كتاب نهايه ، بنايش بر ذكر متن روايات بوده نه ذكر فتاواى قطعى خويش ؛ بدين جهت نمىتوان سخن فوق را فتوا و اعتقاد او تلقى كرد .
ولى هيچ يك از توجيه‌هاى ذكر شده قابل قبول نيست ، زيرا توجيه نخست ، خلاف ظاهر است ، و مدعاى دوم شاهدى ندارد ، و اعتذار سوم مشكلى را حل نمىكند . اگر چه بناى شيخ در نهايه بر نقل متن احاديث است ولى نه هر حديثى ، بلكه شيخ در نهايه رواياتى را ذكر كرده كه بر طبق آنها فتوا داده است .
البته مرحوم شيخ طوسى در جاى ديگر از كتاب خود مىگويد : و لا يجوز مؤاكلة الكفار على اختلاف مللهم و لا استعمال أوانيهم الا بعد غسلها بالماء و كل طعام تولاه بعض الكفار بأيديهم و باشروه بنفوسهم لم يجز اكله لأنهم انجاس ينجس بمباشرتهم إياه « : هم غذا شدن با مطلق كفار جايز نيست هم چنان كه استعمال ظرفهاى آنان پيش از شستن جايز نمىباشد و هر غذايى كه كفار در تهيه آن مباشرت كنند خوردن آن جايز نمىباشد ، زيرا آنان نجساند و غذا با مباشرت آنان نجس مىشود .
ممكن است كسى توهم كند كه اين كلام شيخ با كلام پيشين او منافات دارد ، ولى حق اين است كه منافاتى بين دو عبارت نيست ، زيرا كلام نخستين دال بر عدم نجاست ذاتى كفار است و كلام دوم نظر به نجاست ظاهرى و عارضى آنها دارد ، و اين دو حكم با هم تنافى ندارد .

134