متعهدان كشورهاى اسلامى در بسيارى از اين زمينه‌ها نيازمند بيگانگان و عناصر ناباب شوند و عملا راه نفوذ اجانب در قلب ملل مسلمان بر روى آنان گشوده گردد . در اين زمينه مطالب زيادى وجود دارد ( ان شاء الله تعالى ) در مقاله تئورى علمى در زمينه احتياطات به همه آنها تصريح خواهد شد .
سخن كوتاه اين كه سخت گيرى در مقام بيان احكام بدون دليل روشن ، به نظر من در اين زمان كه نظام اسلامى برپاست خلاف احتياط و گاهى در جامعه عكس العمل نامطلوب را به دنبال دارد .
تذكر سه نكته 1 - بجاست يادآورى شود اگر مجتهدى اصولى در مقام فتوا به گونه مذكور وجود داشته باشد ، مخالفت ما با شيوه اجتهادى اوست نه آن كه او را با تقوا ندانيم و عمل بر طبق فتاواى او را بر مقلدينش واجب ندانيم .
2 - بايد بگويم مراجع معروف گذشته هر يك از آنها مطابق شرايط زمان خود عمل كرده و در مسئوليت خود كوتاهى نكرده‌اند . و نيز مراجع فعلى ( ادام الله ظلهم ) مانند پيشينيان در انجام مسئوليت خود هيچ گاه كوتاهى نكرده‌اند و خداوند سايه آنها را بر سر مسلمانان مستدام بدارد .
اميد است آنان كه بعدا تصدى مرجعيت را مىنمايند در هنگام استنباط از منابع و پايه‌هاى شناخت ، نظام اسلامى را كه همه فرامين در آن به عنوان الگو تلقى مىشود و نيز شرايط زمان و مكان و ويژگيهاى موضوعات و تحول ملاكات را كه در بستر زمان پديد مىآيد ، مورد توجه قرار دهند و مطابق آنها احكام را بيان كنند تا دشمنان اسلام نتوانند بگويند كه فقه اسلامى با رويدادها و مسائل تازه نمىتواند همگام باشد .
2 - رساله‌هاى عمليه رساله‌هاى عمليه به گونه متداول و با احتياطها و ويژگيهاى خاص ، در دوره چهارم كه طلايه دار آن شيخ بهائى بوده است پديد آمد و پيش از او رساله‌ها - مانند رساله جمل العلم و العمل سيد مرتضى و تبصرة المتعلمين علامه حلى و رساله محقق ثانى صاحب جامع المقاصد و كتابهاى علمى و عملى مانند شرايع الاسلام به گونه رساله‌هاى فعلى

259