إسم الكتاب : ادوار فقه ( فارسي ) ( عدد الصفحات : 589)

دانشمند معاصر سيّد شرف الدين عاملى در كتاب « الفصول المهمّة » از تاريخ الخلفاء سيوطى نقل كرده كه او از عسكرى نقل نموده كه او در بارهء عمر گفته است [1] : « هو اوّل من سمى به امير المؤمنين و اوّل من كتب التّاريخ من الهجرة و اوّل من اتّخذ بيت المال و اوّل من سنّ قيام شهر رمضان ( بالتراويح ) و اوّل من عسّ بالليل و اوّل من عاقب على الهجاء و اوّل من ضرب فى الخمر ثمانين و اوّل من حرّم المتعة » بطور خلاصه بايد گفت بيشتر روايات و اخبار و اقوال در اين زمينه بر اين محور مىچرخد كه در دور صدور احكام براى شرب خمر ، حدّى محدود ، مقرر نشده و اين كار در عهد صحابه ( بدين گونه كه در زمان ابو بكر چهل تازيانه و در زمان عمر بر حسب مؤامره و مشاوره هشتاد تازيانه معين گرديده ) انجام يافته و در فرجام ، زدن هشتاد تازيانه بر شارب خمر بعنوان « حدّ » مقرّر گرديده است .
پرسش و پاسخ در اينجا ممكن است سؤالى به ميان آيد بدين خلاصه : چطور مىتوان تصور كرد كه حكمى در زمان شارع مقدّس صدور نيافته باشد و بزرگان مسلمين آن را در دوره هاى بعد حكم دانسته و به كار بسته باشند ؟
براى پاسخ اين سؤال به نظر نويسندهء اين اوراق يكى از دو راه كه در زير ياد مىگردد بايد اختيار گردد :
راه اول گفته شود حدّ شارب خمر براى ردع و منع او مىباشد و ردّ و منع اشخاص به اعتبار اوقات و اوضاع و احوال و سائر شئون و جهات ممكن است ، با حفظ اصل حدّ ، از لحاظ عدد تفاوت پيدا كند پس اگر اين فرض ، درست باشد مسألهء « حدّ شرب » نظير « تعزير » خواهد بود كه اختيار كيفيت اجراء و عدد آن به اعتبار رعايت اوضاع و احوال شخصى و ظروف و مقتضيات اجتماعى به نظر امام و والى امر ، موكول و رأى و اجتهاد او در اين باره نافذ مىباشد .

[1] اين قسمت در پاورقى صفحهء 467 بنقل از خود تاريخ الخلفاء آورده شده است .

514