5 - محقّق حلَّى رحمه الله [1] در كتاب المعتبر در مسألهء قصر و اتمام بعد از اين كه اين مضمون را گفته است كه « علماء ما قصر در نماز و روزه را عزيمت مىدانند و ابو حنيفه قصر را در نماز عزيمت مىداند نه در روزه و شافعى هم در نماز و هم در روزه به تخيير قائل است و مالك گفته است در قصر نماز ، دو روايت مىباشد كه اشهر آن دو ، تخير را مىرساند چون از عائشه روايت شده كه گفته است با پيغمبر مسافرت كردم پس او افطار مىكرد و من روزه مىداشتم پس پيغمبر را خبر دادم گفت خوب كردى و عطاء از عائشه روايت كرده است كه گفته است :
« كان رسول الله يتمّ فى السّفر و يقصّر » و انس گفته است اصحاب پيغمبر ( ص ) را چنان معمول بود كه در مسافرت بعضى اتمام مىكردند و برخى قصر پس بعضى افطار مىكردند و بعضى روزه مىگرفتند و هيچ كس بر ديگرى عيب نمىگرفت . . » و بعد از اين كه به اجماع و رواياتى براى عقيده و ادعاء خود استناد كرده و آيهء * ( فَمَنْ شَهِدَ مِنْكُمُ الشَّهْرَ فَلْيَصُمْه . . ) * را نيز بر عزيمت بودن افطار ، شاهد و در آن ظاهر دانسته و روايت جابر را كه گفته به پيغمبر خبر رسيد كه مردمى در سفر روزه گرفتند و حضرت فرمود « أولئك العصاة » نقل كرده در مقام جواب از روايات متعدد چنين گفته است :
« و خبر عائشة لا حجّة فيه للاحتمال انّها صامت جاهلة بفرض القصر فجاز صومها و امّا قولها « كان فى السّفر يتمّ و يقصّر » فلعله ليس فى السفر الواحد بل يتم فى القصير و يقصر فى الطويل و خبر انس حكاية فعل الصحابة و هى مسألة اجتهادية فجائز ان يرى بعضهم الاتمام دون البعض و لا يدل على التخير »

[1] - ابو القاسم ، نجم الدين ، جعفر بن حسن بن يحيى بن سعيد حلَّى در سال ششصد و هفتاد و شش ( 676 ) قمرى وفات يافته است . شرح حال او نيز در متن كتاب آورده خواهد شد .

50