إسم الكتاب : ادوار فقه ( فارسي ) ( عدد الصفحات : 589)

بارى از همهء آن چه گفته شد چنان به نظر مىرسد كه مناسب فلسفهء وضع و تشريع ، جمع و تدوين احاديث است و چون آن چه علماء خاصّه در اين زمينه آورده‌اند با آن فلسفه موافق مىباشد پس همين گفته نسبت به عصر صدور به صواب مقرون است [1] اما نسبت بعهد صحابه

[1] - ليكن بطور قطع آن صحيفه كه به وسيلهء على ( ع ) تدوين شده مانند كتب حديث دوره هاى بعد بر شرح و تفصيل ، اشتمال نداشته و به گمانى قوى كه به رواياتى نيز تقويت مىيابد در آن صحيفه اگر احيانا رواياتى به تفصيل بوده قواعد و احكام مذكور در آن بيشتر بطور فهرست و اجمال بوده است رواياتى برين نظر دلالت دارد . از آن جمله ابن شهرآشوب در كتاب « مناقب » پس از اين كه از حضرت صادق ( ع ) نقل كرده ، كه در ذؤابهء شمشير پيغمبر ( ص ) صحيفه‌اى كوچك بوده كه ( هى الاحرف التى يفتح كل حرف الف حرف ) و آن به على ( ع ) داده شده و به حسن داده و او چند ورق از آن را قرائت كرده آنگاه به حسين داده او نيز چند حرف را قرائت كرده پس از آن به محمد داده او نتوانست آن را بگشايد چنين آورده كه ابو القاسم بستى چنين گفته است : « و ذلك نحو ان يقول : « الرّبا فى كلّ مكيل فى العادة أيّ موضوع كان و فى كلّ موزون . و اذا قال : يحلّ من البيض كلّ ما دقّ اعلاه و غلظ اسفله و اذا قال : يحرم كلّ ذى ناب من السّباع و ذى مخلب من الطَّير و يحلّ الباقى » سيد حميرى در اشعارى به اين موضوع اشاره كرده از آن جمله است : < شعر > علىّ امير المؤمنين اخو الهدى و افضل ذى نعل و من كان حافيا اسرّ اليه احمد العلم جملة و كان له دون البريّة واعيا و دوّنه فى مجلس منه واحد بألف حديث كلَّها كان هاديا و كلّ حديث من أولئك فاتح له الف باب فاحتواها كما هيا < / شعر > شيخ مفيد در كتاب « العيون و المحاسن » در تأويل اين كلام حضرت على ( ع ) « علَّمنى رسول اللَّه الف باب ، فتح لي كلّ باب الف باب » پس از اين كه سه وجه در تأويل آن خودش احتمال داده و آورده چنين افاده كرده است « و برخى از شيعه گفته : كه اين كلام را معنى اينست كه پيغمبر ( ص ) براى على ( ع ) بطور اجمال ، نه بر وجه تفصيل ، حكم امورى را نصّ نموده از قبيل اين نصّ « يحرم من الرّضاع ما يحرم بالنّسب » كه براى مرجع استفاده حكم خواهر رضاعى و مادر و خاله و عمه و دختر برادر و دختر خواهر رضاعى مبحث و بابى مىباشد و مانند قول حضرت صادق ( ع ) : « الرّبا فى كل مكيل و موزون » كه حكم همهء اصناف مكيل و موزون از آن استنباط مىگردد و مانند قول آن حضرت ( ع ) : « يحلّ من الطَّير ما يدفّ و يحرم منه ما يصفّ و يحلّ من البيض ما اختلف طرفاه و يحرم منه ما اتّفق طرفاه و يحلّ من السّمك ما كان له فلوس و يحرم ما ليس له فلوس » و مانند اينها »

414