و اهل اسلام را بر اين كار تعيير و سرزنش مىكرده و چنين اظهار مىداشته‌اند « محمد استحلال مىكند ماه حرام را و اين ماهها مأمن خائفان بودى و روا نداشتندى در او به هيچ وجه كارزار كردن و خون ريختن و غارت كردن . . و گفتند اى صابيان هم اين حرمت بمانده بود ماه حرام را آن حرمت نيز برداشتى ! ! . . » فاضل مقداد ، پس از اين كه قضيهء اين سريه را بطور خلاصه آورده ، نخستين حكم را ( از پنج حكمى كه در اين آيه استنباط و ياد كرده ) بدين مضمون نوشته است « قتال در ماه حرام به حكم * ( قُلْ قِتالٌ فِيه كَبِيرٌ ) * يعنى گناهى است بزرگ حرام مىباشد ليكن به عقيدهء اصحاب ما اين تحريم بطور اطلاق نيست بلكه اختصاص دارد به كسانى كه به حرمت ماه اعتقاد دارند آن هم هر گاه به قتال آغاز نكنند اما با كسى كه به حرمت آن اعتقاد ندارد يا به آن اعتقاد دارد ليكن به قتال ، ابتدا مىكند قتال با او حرام نمىباشد . . و بيشتر گفته‌اند : مطلقا حرام بوده و بعد منسوخ شده عطاء گفته است :
منسوخ نشده بلكه حرمت بطور اطلاق برجاست » .
آيات 40 و 21 و 42 از سورهء الحج * ( أُذِنَ لِلَّذِينَ يُقاتَلُونَ بِأَنَّهُمْ ظُلِمُوا وَإِنَّ الله عَلى نَصْرِهِمْ لَقَدِيرٌ الَّذِينَ أُخْرِجُوا مِنْ دِيارِهِمْ بِغَيْرِ حَقٍّ إِلَّا أَنْ يَقُولُوا رَبُّنَا الله وَلَوْ لا دَفْعُ الله النَّاسَ بَعْضَهُمْ بِبَعْضٍ لَهُدِّمَتْ ) * [1] * ( صَوامِعُ وَبِيَعٌ وَصَلَواتٌ وَمَساجِدُ يُذْكَرُ فِيهَا اسْمُ الله كَثِيراً وَلَيَنْصُرَنَّ الله مَنْ يَنْصُرُه إِنَّ الله لَقَوِيٌّ عَزِيزٌ . الَّذِينَ إِنْ مَكَّنَّاهُمْ فِي الأَرْضِ أَقامُوا الصَّلاةَ وَآتَوُا الزَّكاةَ وَأَمَرُوا بِالْمَعْرُوفِ وَنَهَوْا عَنِ الْمُنْكَرِ وَلِلَّه عاقِبَةُ الأُمُورِ ) * [2] * ( ) *

[1] - « اهل حجاز به تخفيف دال خواندند ، من الهدم ، و باقى قراء بتشديد ، من التهديم ، صوامع مجاهد بن ضحاك گفته : صومعه هاى رهبانيت قتاده گفت : صومعه هاى صابئان . و بيع كليساهاى ترسايان . و صلوت كنشتهاى جهودان . و مساجد ، مسجدهاى مسلمانان » ( ابو الفتوح رازى »
[2] در كتاب تاريخ تشريع پس از نقل اين آيات گفته است « و هذا بمثابة التفسير لآية الشورى المكية : * ( وَلَمَنِ انْتَصَرَ بَعْدَ ظُلْمِه فَأُولئِكَ ما عَلَيْهِمْ مِنْ سَبِيلٍ إِنَّمَا السَّبِيلُ عَلَى الَّذِينَ يَظْلِمُونَ النَّاسَ وَيَبْغُونَ فِي الأَرْضِ بِغَيْرِ الْحَقِّ أُولئِكَ لَهُمْ عَذابٌ أَلِيمٌ » .

202