يافته چه خواهد بود ؟
دوم - آن كه وجه تكرار قسمت مشتمل بر حكم مريض و مسافر چيست ؟
در بارهء مطلب اول ، وجوهى گفته شده كه شايد از همه بهتر آن باشد كه منظور در اين آيه و امثال آن ، ابتداء نزول و شروع به آن است نه نزول تمام آن .
در بارهء مطلب دوم بايد گفت به عقيدهء كسانى كه گفته‌اند قسمت فمن شهد منكم الشّهر فليصمه ، ناسخ تخيير در صوم يعنى آيهء * ( وَعَلَى الَّذِينَ يُطِيقُونَه فِدْيَةٌ طَعامُ مِسْكِينٍ ) * مىباشد فائدهء تكرار رفع اين توهم است كه حكم مريض و مسافر نيز كه با آن مذكور افتاده منسوخ باشد و به عقيدهء كسانى كه آن را ناسخ ندانسته‌اند براى افادهء تخصيص عموم « من شهد . . » مىباشد .
فاضل مقداد پس از اين كه گفته است : « فمن شهد ، اى حضر بلده ، من الشهر و هو عامّ مخصوص به من حصل له شروط : من البلوغ و العقل و الخلوّ من الحيض و النّفاس و ذلك لأدلَّة منفصلة كقوله عليه السلام « رفع القلم ، عن ثلاثة . . » و ادلة اشتراط الطهارة فى الصوم . . » چنين گفته است « . . و تكرار ذكر المرض و السفر دليل على تاكيد الامر بالإفطار و انه عزيمة لا يجوز تركه . . » فائده اين آيه ، چنان كه از جهت عزيمت يا رخصت بودن افطار مسافر ، مورد اختلاف فقهى شده ، از جهتى ديگر نيز فقيهان اسلامى را در آن اختلاف پديد آمده است . به گفتهء ابو الفتوح « بعضى گفتند : مراد آنست كه : هر كه را اين ماه به دو در آيد و او عاقل و بالغ و تندرست و مقيم باشد روزه دارد و اين قول بيشتر فقهاء است ، از اهل البيت ، و مذهب ابو حنيفه و شافعى است و اصحاب ايشان .
« و بعضى ديگر گفتند : هر كه در اول ماه رمضان مقيم باشد واجب شد بر او كه ماه را ، تمام ماه ، روزه دارد سواء اگر در ميانه سفر كند و اگر نه و اگر در ميانهء ماه او را سفرى پيش آيد او را در سفر روزه بايد داشتن و اين قول نخعى و سدّى

180