صورت سوم : آن است كه شخص ، تنها از عملى در آينده خبر مىدهد بدون آن كه تعهد و التزامى در بين باشد . مثلا بگويد كه فردا به منزل شما مىآيم بدون آن كه اخبار از عزم و نيت خويش كرده باشد بلكه تنها اخبار از آينده مىباشد و نظرش به آينده است لا غير .
در اين صورت صدق و كذب خبر منوط به تحقق آن امر در آينده بوده و اين نوع وعده متصف به صدق و كذب مىشود و حرمت آن منوط به آن است كه شخص در حين اخبار به نحو جزم از وقوع امرى در آينده خبر بدهد و اگر در آن موقع جزم نداشته باشد يا جزم به عدم داشته باشد چنين اخبارى حرام است .
اما اگر در موقع اخبار ، جزم به انجام آن امر داشته باشد ولى بعدا به عللى از آن امر منصرف شد در اين صورت مرتكب حرام و گناه نشده است ، چون مفاد ادله حرمت كذب ، حدوث و ايجاد كلام مخالف واقع مىباشد . اما اگر كلام قبلا صادر شده باشد در اين فرض لازم نيست در مرحله بقاء نيز آن كلام را صادق نگهدارد [1] .
اما حكم خلف وعد تحت دو عنوان قابل بررسى است :
الف - عنوان كذب بدين بيان كه كذب و دروغ حرام است و خلف وعد هم مستلزم كذب مىباشد پس خلف وعد حرام است .
ب - عنوان خلف وعد مستقلا .
اما عنوان كذب تنها در صورتى بر خلف وعد منطبق است كه شخص در موقع وعده قصد داشته باشد كه آن امر را در آينده انجام ندهد . لذا مرحوم آيت الله حكيم ( رحمه الله ) در منهاج الصالحين مىگويد : " اگر شخص در موقع وعده قصد خلاف

[1] مصباح الفقاهة 1 : 392 .

242