دين در ذمه خود اقرار كند اقرار او مؤثر نمىباشد . مدرك اعتبار شرط فوق اولا :
اجماع مسلم فقها مىباشد . ثانيا : مىتوان گفت اقرار بدون قصد ، اقرار نيست چرا كه طبق تعريف ، اقرار عبارت از اخبار به حقى است به نفع غير و به ضرر خود . پس بايد گفتار شخص مقر حالت اخبار و كاشفيت داشته باشد و اقرار شخص خواب يا بيهوش يا مست يا غافل چون فاقد قصد است دلالت بر اثبات مدعاى طرف ندارد چون كاشفيت ندارد .
د - " اختيار " : شرط ديگر اقرار كننده آن است كه در حال اقرار مختار باشد ، بنابر اين اقرار شخص مكره كه در اثر اعمال شكنجه يا زور يا تهديد به اعمال مخالف شئون و حيثيت اشخاص صورت مىگيرد فاقد ارزش و اعتبار است . اصل 38 قانون اساسى مىگويد : " هر گونه شكنجه براى گرفتن اقرار و يا كسب اطلاع ، ممنوع است ، اجبار شخص به شهادت ، اقرار يا سوگند مجاز نيست . و چنين شهادت و اقرار و سوگندى فاقد ارزش و اعتبار است . . . " .
ماده 1262 قانون مدنى نيز مىگويد : " اقرار مكره ، مؤثر نيست " دليل عدم نفوذ اقرار شخص مكره ، اولا : اجماع مسلم فقها مىباشد . و ثانيا : حديث رفع قلم از نه چيز ، از جمله اكراه دلالت دارد بر اين كه : آنچه كه از روى اكراه سر زده باشد ، الزام آور نيست . اما اكراهى كه موجب مىشود تا اقرار و معاملات بى اثر بشود در ماده 202 قانون مدنى ، چنين تعريف شده است : " اكراه به اعمالى حاصل مىشود كه مؤثر در شخص با شعورى بوده و او را نسبت به جان ، يا مال ، يا آبروى خود ، تهديد كند به نحوى كه عادتا قابل تحمل نباشد و در مورد اعمال اكراه آميز ، سن ، شخصيت ، اخلاق ، و مرد ، يا زن بودن بايد در نظر گرفته شود " .
شهيد ثانى نيز در بحث اقرار مىگويد : " در شخص مكره ، فرق نمىكند كه اقرار

172