به طريق و كيفيتى كه قانون تعيين كرده است و موضوع قضايى عبارت است از حادثه و واقعه مادى كه به موجب قانون منشأ حق مىگردد و يا تصرف قانونى كه به موجب قانون منشأ حق مىگردد و شرح آن نيز در سابق گذشت .
بنابر اين تعريف ، سوگند و قسم جزو مصاديق دليل اثبات نمىباشد و حق هم همين است . چرا كه سوگند و قسم كشف از حقيقت نمىكند بلكه دعوى را فيصله و قطع مىكند . و لذا در روايات و اخبار ما سوگند در مقابل دليل وبينه قرار گرفته است و آنچه كه در قانون مدنى در ماده 1258 آمده كه قسم را در عداد ادله اثبات آورده صحيح نبوده و اشتباه به نظر مىرسد .
2 - تعريف بينه :
كلمه " بينه " در قرآن و روايات ما ذكر شده و فقها و متشرعين نيز اين كلمه را در موارد بسيارى به كار مىبرند . و اين كلمه در لغت به معناى مطلق وضوح مىباشد و در اين باره " قاموس اللغة " در ماده " البين " مىگويد : " وبان بيانا : إتضح فهو بين " .
و در " لسان العرب " مىگويد : " وبان الشئ بيانا : إتضح فهو بين " ، يعنى آنچه كه واضح شده است " بين " مىگويند . و در " فرهنگ معين " چنين آمده است : " بينه به معناى دليل روشن وآشكار و برهان واضح است " . در قرآن نيز اين كلمه چندين بار آمده است و راغب اصفهانى در كتاب " مفردات " بينه را چنين معنا مىكند : " والبينة ، الدلالة الواضحة عقلية كانت أو محسوسة " ، بينه به معناى دلالت واضح و روشن است عقلى باشد و يا حسى . در " قاموس قرآن " در باره كلمه بينه چنين مىگويد :
" بينه مؤنث بين ، دليل روشن وواضح " . و در روايات ما نيز به معناى حجت و دليل روشن وواضح استعمال شده است . در همين مورد حضرت آية الله خوئى در

19