تقريراتش چنين مىفرمايد : براى بينه ، حقيقت شرعيه و يا متشرعى ثابت نشده است بلكه در قرآن و روايات به همان معناى لغوى كه به معناى دليل روشن وواضح است آمده است . معناى روايت معروف از پيغمبر اسلام كه مىفرمايد :
" إنما أقضي بينكم بالبينات والأيمان " [1] ، آن است كه بين شما مردم تنها به بينه دليل و سوگند قضاوت مىكنم . و هدف از اين گفتار آن است كه پيغمبر و ائمه ( عليهم السلام ) به استثناى حضرت قائم در مخاصمات و مرافعات به علم وجدانى خود كه از وحى يا الهام سر چشمه گرفته باشد قضاوت نمىكنند ، بلكه به دليل ، حجت و سوگند استناد مىكنند خواه آن كه مطابق با واقع بوده و يا مخالف آن باشد . و بالأخره اين معنا كه در ذهن فقها متداول است كه بينه را به معناى شهادت دو نفر عادل دانسته اند اصل و منشائى ندارد بلكه در روايات ما به همان معناى لغوى استعمال شده است [2] . و مؤلف المجله - مجموعه قوانينى كه در استامبول براى دانشجويان تدوين شده است - در فصل " بينات " در باره اصطلاحات فقهى در ماده 1676 چنين مىگويد : " البينة هي الحجة القوية " ، بينه عبارت است از حجت و دليل قوى .
ابن القيم جوزيه مىگويد : " البينة في كلام الله ورسوله و كلام الصحابة اسم لكل ما يبين الحق ، فهي أعم من البينة في اصطلاح الفقهاء حيث خصوها بالشاهدين أو الشاهد واليمين " [3] .
" بينه در كلام خدا و رسول و اصحاب پيغمبر به معنى هر چيزى است كه حق را

[1] وسائل الشيعة 18 : 169 ، باب 2 از ابواب كيفية الحكم ، حديث 1 .
[2] تنقيح العروة الوثقى 2 : 285 .
[3] اعلام الموقعين 1 : 90 .

20