< فهرس الموضوعات > تعريف سوم < / فهرس الموضوعات > < فهرس الموضوعات > نقد و بررسى < / فهرس الموضوعات > < فهرس الموضوعات > تعريف كامل دليل < / فهرس الموضوعات > اعتبار نداشته باشد و او را دليل نگوييم . پس اقرارى كه در خارج از محكمه صورت گرفته باشد دليل و قابل بررسى است هر چند كه در محكمه مورد انكار قرار بگيرد .
همچنين شهادتى كه در خارج از دادگاه بيان شده دليل و قابل بررسى در محكمه است هر چند كه در محكمه انكار شود . پس اين تعريف نيز به جهت اشكالات وارده قابل قبول نيست .
تعريف سوم تعريفى است كه محقق لنگرودى بيان داشته است ، ايشان در تعريف دليل اثبات ، چنين گفته است : " در تعريف دليل اثبات دعوى . . . مىتوانيم بگوييم رهنماى انديشه به يك مجهول قضايى در مقام اثبات يا دفاع دليل اثبات دعوى است " [1] .
نقد و بررسى :
اولا - مطلق رهنماى انديشه ، دليل اثبات نيست . مثلا شهادت يك نفر ممكن است رهنماى انديشه به يك مجهول قضايى باشد و حال آن كه دليل اثبات قانونى بر آن صدق نمىكند ، زيرا دليل اثبات قانونى را " بينه " نيز مىگويند ولى شهادت يك نفر را بينه نمىگويند .
ثانيا - در تعريف ، انديشه مطلق بيان شده است و حال آن كه دليل اثبات قانونى رهنماى انديشه ، خاص است و تنها انديشه قاضى ملاك مىباشد . اما به هر حال اين تعريف با اصلاحات و تغييرات لازم بهترين تعريف است و بايد آن را بدين گونه تعريف نماييم :
دليل اثبات عبارت است از راهنماى انديشه دادرس براى كشف موضوع قضايى

[1] دائرة المعارف 1 : 39 .

18