إسم الكتاب : آداب نماز ( فارسي ) ( عدد الصفحات : 399)

را استيفاء نمايد و در هيچ حالى از ذكر مرجع و مآل خود غافل نباشد . و لهذا حكماء فرمودند : النّبىّ خادم القضاء كما انّ الطَّبيب خادم البدن . [1] انبياء عظام و اولياء كرام عليهم السلام را چون جز بر قضاى الهى و جنبهء يلى اللَّهى نظرى نيست و ملكوت قضاى الهى بر قلوب آنها حكومت مىكند ، جريان جميع امور را به دست ملائكة اللَّه ، كه جنود الهيّه مىباشند ، مىدانند و مىبينند ، و طبيب طبيعى چون از اين مرحله دور و از اين وادى مهجور است ، جريان امور طبيعيّه را به قواى طبيعيّه نسبت مىدهد .
بالجمله ، انسان سالك در جميع احوال و از همهء امور حظوظ سلوكى خود را بايد استفاده كند . پس ، چون حطام دنيا و لذائذ عالم ملك را رو به زوال و تغيّر ديد و عواقب امر آنها را فساد و افول ديد ، به راحتى قلب از آنها اعراض كند و از اشتغال و جمع آنها قلب خود را فارغ كند و مستنكف شود از آنها چنانچه از قذارات استنكاف كند . باطن عالم طبيعت قذارت است ، و تعبير كثافت و قذارت در نوم - كه بابى از مكاشفه است - دنيا و مال است ، و در مكاشفهء علويّه عليه السلام دنيا جيفه و مردار است . [2] پس مؤمن همانطور كه از اثقال و فضولات طبيعت خود را فارغ كند و مدينهء طبيعيّه را از اذيّت آن راحت كند ، قلب را از تعلَّق و اشتغال به آن مستريح كند و ثقل حبّ دنيا و جاه را از دل بردارد و مدينهء فاضلهء روحانيّه را از آن فارغ و راحت كند . و تفكر كند در اين كه اشتغال به دنيا نفس شريف را چگونه پس از چند ساعت ذليل و خوار كند و او را محتاج به بدترين و فضحيترين حالات كند ، بفهمد كه اشتغال قلبى به عالم پس از چندى كه پردهء ملك برداشته شد و حجاب طبيعت مرتفع گرديد ، انسان را ذليل و خوار كند و به حساب و عقاب گرفتار كند . و بداند كه تمسّك به تقوى و قناعت موجب راحتى دو دنيا است ، و راحتى در آن است كه دنيا را خوار و ناچيز شمارد و از آن لذّت و تمتّع نبرد ، و چنانچه خود را از

[1] - « پيامبر خادم قضاست همان گونه كه طبيب خادم بدن است . » .
[2] - نهج البلاغة ، فيض الاسلام ، خطبهء 108 ( اقبلوا على جيفة قد افتضحوا باكلها ) و خطبهء 151 ( و يتكالبون على جيفة مريحة ) . .

83