حيوان از تشنگى به هلاكت مىرسيم .
بزرگتر رحمتهاى الهى قرآن است ، تو اگر به رحمت ارحم الرّاحمين طمع دارى و آرزوى رحمت واسعه دارى ، از اين رحمت واسعه استفاده كن .
طريق وصول به سعادت را باز نموده و چاه را از راه روشن فرموده . تو خود به پاى خود در چاه مىافتى و از راه معوج مىشوى ، رحمت را چه نقصانى است ؟ اگر ممكن بود طريق خير و سعادت را به مردم به طور ديگر نشان بدهند ، مىدادند ، به موجب وسعت رحمت ، و اگر ممكن بود اكراها مردم را به سعادت برسانند مىرساندند ، لكن هيهات راه آخرت راهى است كه جز با قدم اختيار نمىتوان آن را پيمود ، سعادت با زور حاصل نشود ، فضيلت و عمل صالح بدون اختيار فضيلت نيست و عمل صالح نمىباشد ، و شايد معنى آيهء شريفهء لا اكْراه فِى الدّين 2 : 256 نيز همين باشد .
بلى ، آنچه در آن ، اعمال اكراه و اجبار مىتوان نمود صورت دين الهى است نه حقيقت آن . انبياء عليهم السلام مأمور بودند كه صورت را با هر طور ممكن است تحميل مردم كنند تا صورت عالم صورت عدل الهى شود و مردم را ارشاد به باطن نمايند تا مردم به قدم خود آن را بپيمايند و به سعادت برسند .
بالجمله ، اين نيز از غرور شيطان است كه دست انسان را با طمع رحمت از رحمت كوتاه كند .
فصل نهم در بيان احاديث راجع به حضور قلب در ذكر شمّه اى از احاديث اهل بيت عصمت و طهارت سلام اللَّه عليهم راجع به ترغيب حضور قلب .
و ما در اين جا به ترجمهء متن بعضى از روايات اكتفا مىكنيم :
از حضرت رسول ختمى صلَّى اللَّه عليه و آله روايت است كه « عبادت

37