إسم الكتاب : آداب نماز ( فارسي ) ( عدد الصفحات : 399)

فصل ششم در بيان نشاط و بهجت است و ديگر از آداب قلبيّهء نماز ، و ساير عبادات ، كه موجب نتايج نيكويى است ، بلكه باعث فتح بعضى از ابواب و كشف بعضى از اسرار عبادات است ، آن است كه سالك جدّيّت كند كه عبادت را از روى نشاط و بهجت قلب و فرح و انبساط خاطر بجا آورد و از كسالت و ادبار نفس در وقت عبادت احتراز شديد كند . پس ، وقتى را كه براى عبادت انتخاب مىكند وقتى باشد كه نفس را به عبادت اقبال است و داراى نشاط و تازگى است و خستگى و فتور ندارد ، زيرا كه اگر نفس را در اوقات كسالت و خستگى وادار به عبادت كند ممكن است آثار بدى به آن مترتّب شود كه از جملهء آنها آن است كه انسان از عبادت منضجر شود و تكلَّف و تعسّف آن زياد گردد و كم كم باعث تنفّر طباع نفوس شود . و اين علاوه بر آن كه ممكن است انسان را بكلَّى از ذكر حق منصرف كند و روح را از مقام عبوديّت كه منشأ همهء سعادات است برنجاند ، از چنين عبادتى نورانيّت قلبيّه حاصل نگردد و باطن نفس از آن منفعل نگردد و صورت عبوديّت صورت باطن قلب نشود . و پيش از اين ذكر شد كه مطلوب در عبادات آن است كه باطن نفس صورت عبوديّت شود .
و اكنون چنين گوييم كه يكى از اسرار و نتايج عبادات و رياضات آن است كه ارادهء نفس در ملك بدن نافذ گردد و مملكت يكسره در تحت كبرياء نفس منقهر و مضمحلّ گردد و قواى منبثّه و جنود منتشرهء در ملك بدن از عصيان و سركشى و انانيّت و خود سرى باز مانند و تسليم ملكوت باطن قلب شوند ، بلكه كم كم تمام قوا فانى شوند در ملكوت ، و امر ملكوت در ملك جارى و نافذ شود و ارادهء نفس قوّت گيرد و زمام مملكت را از دست شيطان و نفس امّاره بگيرد و جنود نفس از ايمان به تسليم و از تسليم به رضا و از رضا به فنا سوق شوند . و در اين حال شمّه اى از اسرار عبادات را نفس دريابد و از تجلَّيات

23