اگر كسى ديگرى را اجبار كند بر خريد يا فروش معامله صحيح نيست و اگر بعد از آن راضى شود صحيح است و تجديد عقد لازم نيست و اگر به جبر روزگار باشد مانند فقر و احتياج و بيمارى يا به جبر شرعى مانند اداى دين و نفقه عيال و مصرف حج ، صحيح است بايد در عقد بيع غرر يعنى خطر نباشد چون پيغمبر صلى الله عليه و آله از بيع غرر نهى فرمود و اين حكم در بيع شديد تر است از معاملات ديگر زيرا كه خريدار و فروشنده اصل مال خويش را از دست مىدهند و شارع نخواست كسى ناسنجيده و از ارزش كار خود نيك آگاه نشده از مال خود محروم شود و ملزم نفرمود ندانسته به ضرر تن دهد فقها گفتند متاعى كه به ترازو مىكشند بايد كشيد و آن چه پيمانه مىكنند بايد پيمانه كرد و شمردنى را بايد شمرد تا غرر نباشد چون كمى و بيشى قيمت بعض اجناس بكم و بيش وزن يا كيل آن است مانند گندم و شير و روغن كه بهر نسبت مقدار آن افزوده و كاسته شود نصف يا ثلث يا سه و چهار برابر ، قيمت نيز به همان نسبت نصف و ثلث و سه و چهار برابر مىشود بر خلاف بعض ديگر مانند اسب و فرش و جامه چون شايد اسبى ده برابر

243