فوت نجاشى نيز حتما الحاقى است .
در هر حال ، مسلم است كه نجاشى در عرض شيخ در بغداد مىزيسته و مسلما در بين أهل علم اعم از شيعه و سني به وثاقت و صدق گفتار معروف بوده و علماى متأخر ، وى را يكى از مشايخ اجازه شمرده اند و عده اى به تقدم وى در رجال بر شيخ تصريح كرده اند [1] . اما از رابطه و كيفيت مراودهء وى با شيخ چيزى نميدانيم .
نجاشى ، مكنى به ابى الحسين يا ابى العباس و يا ابى الخير و معروف به « ابن الكوفي » بوده و در ماه صفر 372 ظاهرا در « بغداد » متولد و در جمادى الاولى بسال 450 پس از 78 سال عمر در مطيرآباد ( يكى از قراء اطراف سامرا ) از دنيا رفته است [78] و شايد علت انتقال وى از بغداد به آن ناحيه مشاجرات و جنگهاى شيعه و سنى و انتقال قدرت از « آل بويه » به « سلجوقيان » بوده باشد : همان چيزى كه باعث هجرت شيخ طوسى از بغداد به نجف به شرحى كه خواهيم گفت گرديد . وى بجز رجال ، چند كتاب ديگر به نام كتاب الجمعة و ما ورد فيها من الأعمال ، كتاب الكوفة و ما فيها من الآثار و الفضائل ، أنساب بني نصر بن قعين و أيامهم و أشعارهم ، كتاب مختصر الأنواء و مواضع النجوم التي سمتها العرب تأليف كرده و از نام سه كتاب أخير تخصص وى در علم أنساب و تاريخ عرب و « كوفه » به دست مىآيد .
آشوب بغداد و هجرت شيخ به نجف با سير اجمالى در تاريخ بغداد در نيمهء اول قرن پنجم هنگام اقامت شيخ در آن شهر ،

[1] - علامه بحر العلوم در « فوائد الرجاليه » بتفصيل در اين باره بحث كرده و در پايان ، به شش علت نجاشى را بر شيخ طوسى مقدم دانسته : اينكه شيخ ، دو كتاب رجال و فهرست خود را پيش از رجال نجاشى نوشته . 2 - كثرت مشاغل و تنوع علوم شيخ بر خلاف نجاشى كه در اين علم متخصص بوده است . 2 - فضيلت وى بر شيخ در علوم تاريخ و سير و انساب . 4 - اينكه وى خود از اهل كوفه بوده و از كوفيون بسيار روايت كرده است . 5 - درك صحبت و ملازمت شيخ جليل عارف به اين فن أحمد بن الحسين الغضائري . 6 - تقدم زمان نجاشى و وسعت طرق او و درك وى بسيارى از اساتيد فن رجال را كه شيخ آنان را درك نكرده است : مانند احمد بن على بن نوح سيرافى و احمد بن محمد بن الجندي و ابى الفرج محمد بن على الكاتب و ديگران . رك : روضات الجنات ص 18 .
[78] - روضات الجنات ص 17 و 18 و خلاصه ص 21

26