كتب وى را با خود به بغداد آورد [1] . و در نتيجه كتابخانه هاى معتبرى براى شيعه فراهم آمد از جمله كتابخانهء ابى نصر شاپور بن اردشير [2] وزير بهاء الدوله بويهى فرزند عضد الدوله است كه در سال 381 در محلهء « بين السورين » يكى از محلات « كرخ » بغداد [3] به همت آن وزير دانشمند شيعه مذهب ، تأسيس شد و از لحاظ جامعيت و اشتمال بر نفائس كتب ، بى نظير بود و با كتابخانهء « بيت الحكمة » رقابت مىنمود و نيز كتابخانهء شخصى سيد مرتضى بطورى كه نوشته اند مشتمل بر هشتاد هزار جلد كتاب بوده است [4] . و همچنين برادر وى سيد رضى

[1] - علامه در خلاصه ص 101 در ترجمهء وى مىگويد : « قدم بغداد سنة ست و خمسين و ثلاثمائة و معه من كتب العياشي قطعة ، و هو أول من أوردها بغداد و رواها . » .
[2] - بنا بگفته ابن أثير در ج 7 ص 324 از تاريخ خود : « وى كاتبى سديد بود و در سال 381 كتابخانه را تأسيس نمود و بيش از ده هزار جلد كتاب در آن گرد آورد . » در حاشيه اين كتاب نوشته شده : « وى سه بار وزارت بهاء الدوله و هم وزارت مشرف الدوله را عهده دار شد . مردى عفيف نيكو كار ، سليم النفس و خوش معاشرت بود ليكن عمال خود را زود عزل مىكرد تا بعيش و نوش و خوشگذرانى نگرايند ، بر كتابخانه املاك و عايدات بسيار وقف كرد و هنگام مرگ در سال 416 نزديك نود سال عمر داشت .
[3] - ساختمان اصلى بغداد به نام مدينة السلام در سمت غربى دجله نزديك كاظمين فعلى بطور مدور با چهار دروازه بدين كيفيت بنا شده بود : 1 - خندق دور شهر . 2 - سيل بند مرتفع با آجر و ساروج 3 - فيصل خارجى به مساحت پنجاه ذرع بدون ساختمان جهت محافظت شهر از آتش سوزى دشمن 4 - سور اعظم بارتفاع سى ذرع و به ضخامت 5 - 22 ذرع ، در پايين و 12 ذرع در بالا . 5 - فيصل داخلى بعرض 150 ذرع محوطه بدون ساختمان جهت دفاع از شهر 6 - ديوار دوم كه محيط بر ميدان بزرگ داخلى و ساختمانها و قصر بوده است و فاصلهء ما بين دو ديوار بين السورين ناميده مىشده است و بعدها شهر كرخ در جانب جنوبى اين شهر ساخته شد و تدريجا شهر اصلى ويران و بجاى آن محلاتى بوجود آمد كه ضميمه كرخ گرديد و نام آن محلات به نام اصلى آن ناميده شد مانند محلهء باب الكوفة ، باب البصرة ، باب الشام ، باب خراسان . و به نظر بنده محل كتابخانهء شاپور فيصل داخلى شهر اصلى بوده كه در آن هنگام بين السورين ناميده مىشده است . دليل خريطة بغداد ص 49 ملاحظه شود .
[4] - ابو القاسم تنوخى ملازم سيد مرتضى گفته است كتب سيد را شماره كرديم هشتاد هزار مجلد از مصنفات و محفوظات و مقروات وى بود و به گفتهء ثعالبى به سى هزار دينار تقويم گرديد پس از اينكه قسمت عمدهء آن را به وزرا و رؤسا اهدا كردند ( رك : روضات ص 383 و 384 ) .

12