و الا واجب نيست .
دوم : امنيت و سلامتى ، به اين معنى كه در رفتن و بر گشتن و بودن در آن جا ، خطرى بر جان و مال و ناموسش نباشد ، همچنان كه مباشرت حج بر شخص مستطيعى كه به جهت پيرى يا بيمارى يا عذر ديگرى شخصا نمىتواند به حج برود واجب نيست ولى نايب گرفتن بر او واجب است چنان كه خواهد آمد .
مسأله 13 - اگر براى حج دو راه باشد يكى مأمون و بى خطر و ديگرى غير مأمون و با خطر ، وجوب حج ساقط نمىشود بلكه واجب است از راه بى خطر برود هر چند دور باشد .
مسأله 14 - اگر در شهر خود مال با اهميتى داشته باشد كه به حج رفتن موجب تلف آن شود حج بر او واجب نخواهد بود ، و همچنين است اگر چيزى باشد كه شرعا مانع از رفتن به حج باشد ، همچنان كه اگر حج رفتن سبب ترك واجب اهم از او شود ، مانند تحفظ بر اهل و عيالش و دفاع از آنها ، يا آن كه حجش متوقف بر اين باشد كه فعل حرامى انجام دهد كه اجتناب از آن اهم از حج باشد ، كه در تمام اين صور حج واجب نيست .
مسأله 15 - هر گاه با اين كه حجش مستلزم ترك واجب اهم يا به جا آوردن فعل حرام باشد به حج رود ، در اين صورت هر چند از جهت ترك واجب با فعل حرام معصيت كار مىشود ، ولى ظاهر اين است كه حجش مجزى از حجة الاسلام خواهد بود ، البته اگر

17