يا خريده باشد ، مىتواند از مخارج حساب و از حاصل كسر نمايد .
( مسأله 1820 ) : آنچه كه دولت يا غير او به زور مىگيرد زكات آن واجب نيست ، مثلا اگر حاصل زراعت ( 850 ) كيلوگرم باشد و دولت ( 50 ) كيلوگرم را به عنوان ماليات بگيرد ، تنها زكات در ( 800 ) كيلو واجب مىشود .
( مسأله 1821 ) : هر چيزى كه زكات دهنده پيش از تعلق زكات و يا پس از آن صرف نموده ، بنابر احتياط واجب مىتواند از محصول كسر كند و تنها زكات بقيه را بدهد ، هر چند احتياط آن است كه نصاب را پيش از مصرف كردن ، ملاحظه نمايد .
( مسأله 1822 ) : واجب نيست صبر كند تا جو و گندم به حد درو برسد ، و انگور و خرما خشك شود ، و آنگاه زكات را بدهد ، بلكه تا زكات واجب شد جايز است مقدار زكات را قيمت نموده و به عنوان زكات قيمت آن را بدهد .
( مسأله 1823 ) : پس از تعلق زكات مىتواند عين زراعت يا خرما يا انگور را پيش از برداشت محصول به مستحق يا حاكم شرع يا وكيل آنها مشاعا تسليم نمايد ، و پس از آن در مصارف شريك مىباشند .
( مسأله 1824 ) : چنانچه مالك عين مال را از زراعت يا خرما و انگور به حاكم يا مستحق يا وكيل آنها تسليم نمود لازم نيست آنها را مجانى به صورت مشاع نگاه دارد ، بلكه مىتواند براى اين كه تا وقت درو يا خشك شدن برسد براى ماندن آنها در زمينش اجرت مطالبه نمايد .
( مسأله 1825 ) : كسى كه در چند شهر گندم يا جو يا خرما يا انگور دارد ، و فصل رسيدن محصول و بدست آمدن ميوه و زراعت آنها متفاوت است ، ولى همه آنها محصول يك سال حساب مىشود ، چنانچه چيزى كه اول مىرسد به مقدار نصاب يعنى ( 288 ) من ( 45 ) مثقال كم باشد ، بايد زكات آن را هنگامى كه مىرسد بدهد ، و زكات بقيه را هر وقت بدست مىآيد ادا نمايد ، و اگر آنچه اول مىرسد به مقدار نصاب نباشد ، صبر مىكند تا بقيه آن برسد ، پس اگر روى هم به مقدار نصاب شود ، زكات آن واجب است ، و اگر به مقدار نصاب نشود ، زكات آن واجب نيست .

324