( مسأله 1826 ) : اگر درخت خرما يا انگور در يك سال دو مرتبه ميوه بدهد ، چنانچه روى هم به مقدار نصاب باشد ، بنابر احتياط زكات آن واجب است .
( مسأله 1827 ) : اگر مقدارى خرماى خشك نشده يا انگور دارد كه خشك آن به اندازه نصاب مىشود ، چنانچه به قصد زكات از تازه آن مقدارى به مصرف زكات برساند كه اگر خشك شود به اندازه زكاتى باشد كه بر او واجب است ، اشكال ندارد .
( مسأله 1828 ) : اگر زكات خرماى خشك يا كشمش بر او واجب باشد نمىتواند زكات آن را خرماى تازه يا انگور بدهد ، و نيز اگر زكات خرماى تازه يا انگور بر او واجب باشد نمىتواند زكات آن را خرماى خشك يا كشمش بدهد ، اما اگر يكى از اينها يا چيز ديگرى را به قصد قيمت زكات بدهد با ملاحظه تفاوت قيمت تازه و خشك اشكال ندارد ، ولى احتياط لازم فروختن آنهاست ، و پول آنها را به عنوان زكات بپردازد .
( مسأله 1829 ) : كسى كه بدهكار است و مالى هم دارد كه زكات آن واجب شده ، اگر بميرد بايد اول تمام زكات را از مالى كه زكات آن واجب شده بدهند سپس قرض او را ادا نمايند .
( مسأله 1830 ) : كسى كه بدهكار است و گندم يا جو يا خرما يا انگور هم دارد ، اگر بميرد و پيش از واجب شدن زكات اينها ، ورثه قرض او را از مال ديگر بدهند ، هر كدام كه سهمشان به ( 288 ) من ( 45 ) مثقال كم برسد ، بايد زكات بدهد ، و اگر پيش از واجب شدن زكات اينها ، قرض او را ندهند ، چنانچه مال ميت تنها به اندازه بدهيش باشد واجب نيست زكات را بدهند ، و اگر مال ميت بيشتر از بدهى او باشد ، چنانچه بدهى او به اندازه اى است كه اگر بخواهند آن را ادا كنند ، مقدارى از گندم و جو و خرما و انگور هم بايد به طلبكار بپردازند ، آنچه را به طلبكار مىدهند زكات ندارد ، و بقيه مال ورثه است ، و اگر سهم هر يك از آنها به مقدار نصاب برسد زكات بر او واجب است .
( مسأله 1831 ) : اگر گندم و جو و خرما و كشمش كه زكات آنها واجب شده ،

325