( مسأله 1642 ) : اگر در ماه رمضان ، پس از جستجو يقين كند كه صبح نشده و عملى كه روزه را باطل مىكند انجام دهد ، سپس معلوم شود صبح بوده ، بنابر احتياط واجب قضا كند .
( مسأله 1643 ) : روزه دارى كه شك دارد مغرب شده يا نه نمىتواند افطار نمايد ، ولى چنانچه شك كند كه صبح شده يا نه ، پيش از تحقيق هم مىتواند عملى كه روزه را باطل مىكند انجام دهد ، ولى بنابر احتياط واجب تحقيق كند .
احكام روزه قضا ( مسأله 1644 ) : كافرى كه مسلمان شده ، واجب نيست روزه هاى هنگام كفر را قضا نمايد . و اگر پيش از ظهر ماه رمضان مسلمان شود بنابر احتياط واجب اگر مبطل روزه انجام داده بايد آن روز را امساك كند ، و گر نه روزه بگيرد ، و چنانچه ترك نمود قضا كند . ولى مسلمانى كه كافر شده و دوباره مسلمان گردد ، بايد روزه هاى هنگام كفر را قضا نمايد .
( مسأله 1645 ) : ديوانه اى كه عاقل شده ، واجب نيست روزه هاى هنگام ديوانگى را قضا كند .
( مسأله 1646 ) : روزه اى را كه به سبب مستى نگرفته ، بايد قضا نمايد ، هر چند چيزى مست كننده را براى معالجه خورده باشد .
( مسأله 1647 ) : اگر براى عذرى چند روز روزه نگيرد سپس شك كند كه چه وقت عذر او بر طرف شده ، واجب نيست مقدار بيشترى را كه احتمال مىدهد روزه نگرفته قضا نمايد ، هر چند احتياط مستحب آن است كه مقدار بيشتر را قضا نمايد ، مثلا كسى كه پيش از ماه رمضان مسافرت كرده و نمى داند پنجم ماه رمضان مراجعت كرده يا ششم ، و يا آن كه در روزهاى آخر ماه رمضان مسافرت كرده و پس از ماه رمضان برگشته و نمى داند كه بيست و پنجم رمضان مسافرت كرده يا بيست و ششم ، در هر دو صورت مىتواند به مقدار كمتر يعنى پنج روز اكتفا كند .
( مسأله 1648 ) : اگر از چند ماه رمضان روزه قضا دارد ، قضاى هر يك را كه

293