امام جماعت ، نماز جهرى را سهوا به اخفات بخواند و مأموم ، جهت اعلام او به قصد قرآنيت بگويد ( لا تجهر بصلاتك ) آيا حكم اول را دارد كه نماز باطل نيست يا حكم دوم را كه سبب بطلان است بيان فرمائيد .
ج - مقصود در اول اين است كه ذكر را به قصد ذكر بگويد و براى اين كه غير را ملتفت چيزى نمايد صدا را به گفتن آن بلند كند بنحو داعى بر داعى كه اين دو قصد در طول يكديگر هستند يعنى داعى بر اين كه ذكر را بلند مىگويد افهام ديگرى است . و در دوم مقصود اين است كه غرض اصلى ، افهام غير است منتهى در مقام افهام گفتن الله اكبر را انتخاب مىكند مثل اين كه گاهى انسان مطلبى را از كسى مىشنود و در مقام اظهار عظمت آن مطلب ، مىگويد الله اكبر و يا در مقام ناراحتى يا تعجب مىگويد لا إله الا الله ، يا اين كه غرضش هم خدا باشد و هم فهماندن مطلبى به غير بطورى كه هر دو در عرض هم مقصود باشند و در هر دو فرض فرقى بين تكبيرة الاحرام و تكبيرات مستحبه ديگر و بحول الله و سمع الله و اذكار ديگر نيست . و همچنين است حكم در قرائت آيه كه اگر به قصد قرآنيت بخواند و صدا را بلند كند هر چند قصد افهام ، داعى بر داعى باشد اشكال ندارد و اگر قصد قرائت قرآن نداشته باشد ، مثلا قصدش خطاب به امام جماعت باشد يا قصد قرائت و افهام ، ضميمه باشند موجب بطلان خواهد شد .
س 170 - در نماز ، عوض بحول الله الخ يا حى و يا قيوم گفتن به قصد قربت مطلقه چه صورت دارد ؟ .
ج - احوط ترك تبديل ذكر مأثور است به غير آن .
س 171 - اگر باء غير المغضوب ، بى اشباع خوانده شود بهتر است يا با اشباع ؟ و اگر به هر يك از دو شكل قرائت شود جائز است ؟ .
ج - كسره باء را خوب ظاهر كنند كافى است ، و اشباع نشود كه توليد ياء كند .
س 172 - به نظر حضرتعالى چرا نماز را حتما به عربى صحيح بايد خواند ولى نيت آن را به هر زبانى مىتوان گفت ؟ .
ج - نيت ، امرى است قلبى و به زبان آوردن آن لازم نيست و قرائت و

169