خود به چه نحوى سال قرار بدهد ؟ .
ج - اما مطالباتى كه وعده دارد ربح آن ، جزء فائده سالى است كه معين شده و مطالباتى كه وعده ندارد اگر به نحوى است كه هر وقت ، مطالبه كند مىدهند بايد در آخر سال ، جزء فائده ، محسوب شود و آنچه را كه مسامحه در اداء آن دارند هر وقت گرفت ، خمس ربح آن را بدهد .
س 76 - كسى طلبى از ديگرى دارد كه مديون ، با گذشت چند سال آن را ادا نكرده و بنا هم ندارد كه ادا نمايد آيا دائن كه دسترسى به مال او دارد مىتواند به اندازه حق خودش از مال او بردارد يا نه ؟ و بعد از اخذ مال ، آيا بر دائن ، اداء خمس آن واجب است يا نه ؟ .
ج - اگر نتواند به هيچ طريق ، وصول نمايد جايز است كه تقاص كند و بنابر احتياط لازم ، با اجازه مجتهد جامع الشرايط ، تقاص نمايد و در فرض سؤال ، چون زائد بر مؤنه سال است بعد از وصول ، خمس آن را بايد بدهد .
س 77 - اجناس چندى بعنوان نسيه ، چند ماهه به اقساط ، فروخته شده و تا آخر سال خمس ، همه اقساط آن پرداخت نشده آيا منافع آن معامله ، جزء سال قبل است كه معامله در آن واقع شده - ولو همه اقساط ، وصول نشده باشد - يا آن كه آن مقدارى كه وصول شده جزء سال قبل و مقدارى كه وصول نشده جزء منافع سال جديد است ؟ .
ج - منافع اقساط بعدى از منافع همان سال بعد ، محسوب است .
س 78 - شخصى كه بوسيله روضه خوانى ، امرار معاش مىكند و حساب سال دارد مبلغى از پول روضه خوانى از اشخاص ، طلبكار است و چند روز بعد از رسيدن سال خمس ، طلب او را پرداخت كردند آيا اين پول از در آمد سال قبل است كه بايد خمسش را بدهد و يا از منافع سال بعد است كه فعلا خمس ندارد ؟ .
ج - بعيد نيست جزء عوائد سالى كه مىپردازند باشد ، مگر آن كه خودش مسامحه در گرفتن ، كرده باشد .
حكم خمس درباره كسى كه چند رشته كسب دارد س 79 - كسى كه سال خمس دارد و در بين سال از معادن و همچنين

310