مشترى ، مطالبه نمىكند بايد حساب كند و خمس آن را بپردازد و اگر حق مطالبه دارد و مطالبه مىكند و مديون نمىدهد در حساب بياورد و هر وقت نقد شد خمس آن را بدهد .
س 72 - معاملات نسيه كه وقت پرداخت ثمن ، سال بعد باشد و نيز معاملات نقدى كه مهلت داده مىشود كه سال بعد قيمت دريافت شود و قرضى كه وقت وصول آن ، سال ديگر است جزء ربح سال قبل ، حساب مىشود يا سال بعد ؟
و همچنين اگر به سبب غصب و غيره نتواند تا سال بعد تصرف در ربح كند چه صورت دارد ؟ .
ج - معاملات نسيه كه وقت اداء آن در غير سال ربح است و همچنين ربح مغصوب ، جزء ربح سال وصول ، محسوب است اما معامله نقدى كه مهلت مىدهد براى سال بعد ، جزء ربح سال قبل محسوب مىشود ، پس اگر طورى است كه با مطالبه ، وصول مىشود بايد آخر سال ، خمسش را بدهد و اگر با مطالبه ، نيز ، بدهكار نمىدهد هر وقت وصول شد خمسش را بدون انتظار گذشتن سال ، ادا نمايد و همچنين است حكم در قرض ربح .
س 73 - مبلغى كه به اشخاص بعنوان قرض الحسن داده مىشود اگر آن را پس ندهند خمس به آن تعلق مىگيرد يا نه ؟ .
ج - در فرض مسأله اگر متمكن از پس گرفتن نباشد در حكم تلف است و خمس ندارد به شرط آن كه مسامحه در مطالبه نكرده باشد .
س 74 - شخصى است كاسب مثلا مقدار يك هزار و دويست تومان ، سرمايه نقدى دارد و هزار و هفتصد تومان نسيه در دست مردم ، و سال خمسش هم دارد فعلا كاسب مزبور ، مىخواهد بداند كه خمس آن نسيه را از سرمايه نقد بدهد يا اين كه خمس ، به نسيه تعلق نمىگيرد ؟ .
ج - خمس مبلغى را كه از مردم مىخواهد بايد بپردازد ، لكن واجب نيست از نقد بدهد و مىتواند صبر كند هر وقت وصول شد وجوهاتش را بپردازد .
س 75 - شخصى مطالبات كسبى تدريجى - در ظرف شش ماه و يك سال و كمتر و زيادتر - دارد و يقين به وصول تمام آنها ندارد ، اين شخص براى در آمد

309