دهند كه صبح شده و او علم حاصل نكرد و گمان شوخى و يا تمسخر كرد و مفطرى را انجام داد و بعد معلوم شد كه صبح بوده در اين صورت قضاى آن بر او واجب است و اگر معلوم شود كه صبح نبوده روزه اين شخص صحيح است مطلقا از هر روزه كه باشد ، ولى اگر خبر دهنده دو فرد عادل باشند در اين صورت كفاره هم بر شخص واجب مىشود و اما در عدول واحد وجوب كفاره بنا بر احتياط است .
( مسأله 1470 ) : هرگاه دخول وقت مغرب را به شخصى خبر دهند و او افطار كرد و بعد خلافش ظاهر شد در اين صورت قضاى آن روز بر شخص واجب است و اگر خود شخص قدرت ديدن داشت و ملاحظه نكرد كفاره نيز بنابر اقوى بر او واجب است [1] مگر اينكه خبر دهنده دو فرد عادل و يا يك فرد عادل باشند ، و ظاهر امر اين است كه در اين حكم فرقى ميان روزه ماه رمضان و غير آن مانند نذر معين نيست .
( مسأله 1471 ) : بوسيدن و لمس كردن زنها كه در آنها شهوت انسان به حركت در آيد هر چند كه عادت به انزال با آن عمل نداشته باشد و نيز سرمه كشيدن در چشم و امثال آن اگر چه طعم آن به حلق برسد [2] و همچنين گرفتن خونى كه باعث ايجاد ضعف در بدن شود به شرط آنكه نداند كه باعث بيهوشى مىشود ، براى شخص روزه دار مكروه است .
( مسأله 1472 ) : علاوه بر موارد فوق مواردى چون داخل شدن در حمام كه ترس ايجاد ضعف در آن باشد و نيز ريختن چيزى در بينى به صورتى كه

[1] محقق خراسانى - محمد باقر شيرازى : اگر خبر موجب ظن به دخول وقت نگردد حكم صحيح است والا قضاى آن روز اضافه بر كفاره احوط است .
[2] ميرزاى شيرازى - محمد كاظم طباطبائى - محمد باقر شيرازى : بدون آنكه چيزى از آن به حلق برسد .

466