الحاق آن به جاهل و قاصر در اعاده و قضا است .
( مسأله 22 ) : هرگاه شخص بعد از عمل شك كند كه تقليد داشته است يا خير عملش صحيح است [1] .
( مسأله 23 ) : هرگاه مجتهد در مسأله‌اى از رأى سابقش عدول كند و مقلد بفهمد : عمل گذشته او صحيح است [2] و عدول بر وى واجب است [3] ، اما احكام گذشته آنها نسبت به آينده ، مثل طهارت و نجاست و حليت و حرمت باطل مىشود ، ولى در مثل عقود و ايقاعات خلاف [4] و اشكال است و حكم خود مجتهد نيز چنين است .
( مسأله 24 ) : شخص عامى در احكام فرعيه نمى تواند به عقل خود عمل

[1] محمد باقر شيرازى : اگر كسى باشد كه بناى او بر تقليد بوده و در عمل هم قاعده فراغ جارى شود .
[2] محمد كاظم طباطبائى : به شرط آنكه عدول از قطع يا ظن ، به ظن نباشد ، و اما اگر عدول به قطع باشد به اينكه قطع به بطلان اعمال گذشته كند ، در اين صورت اعاده آنها واجب است .
[3] محمد باقر شيرازى : عدول با سه شرط واجب است : 1 - تبدل رأى به موازين و احكام اوليه باشد . 2 - آشنائى و روشنائى مقلد به مدارك و ادله در زمان آينده بيشتر يا مساوى زمان سابق باشد و كمتر نباشد . 3 - در زمان لاحق و هنگام رأى دوم هم نسبت به مسأله اعلم باشد .
[4] محقق خراسانى : اظهر آن است كه حال عقود و ايقاعات همان حال طهارت و نجاست است . محمد باقر شيرازى : اگر چه اقوى صحت اعمال گذشته است بلكه حال عقود و ايقاعات اقوى از طهارت است .

15