( مسأله 427 ) : در بين انواع خاك فرقى ميان سرخ و غير آن نيست ، و تيمم نمودن به خاك مستعمل در تيمم و خاك قبر هرگاه علم به نجاست آن نداشته باشد جايز است .
( مسأله 428 ) : تيمم نمودن به خاك غصبى جايز نيست و همچنين است تيمم نمودن به غير زمين مانند اشنان و آرد و معادن مانند زرنيخ ، و سرمه و خاكستر غير زمين ، - و احوط و اقوى تيمم ننمودن به خاكستر زمين است [1] - و به زمين آهك و گچ بعد از پخته شدن ، ولى تيمم نمودن به زمين شوره زار مكروه است .
( مسأله 429 ) : در تيمم واجب است زدن باطن دو كف دست با هم ، در صورتى كه ممكن باشد ، در حالتى كه هر دو كف پهن باشد ، و همچنين واجب است مسح پيشانى از رستنگاه موى سر به طرف بالاى بينى [2] به باطن هر دو كف با هم ، و احوط اضافه نمودن جبينين ( دو طرف پيشانى ) و همچنين اضافه نمودن ابروها است ، و همچنين واجب است مسح كردن پشت هر يك از دو كف دست از مچ دست تا سر انگشتان به باطن كف دست ديگر .
( مسأله 430 ) : هرگاه مسح نمودن به باطن كف دست ممكن نباشد مسح كردن به ظاهر آن كافى است .
( مسأله 431 ) : در پيشانى معتبر است مسح نمودن تمام آن به دو كف

[1] محمد كاظم طباطبائى : با وجود غير آن والا احوط جمع است ميان آن و تيمم به غبار يا گل و همچنين آهك و گچ مى باشد . محمد باقر شيرازى : با وجود غير آن والا احوط جمع است بين آنچه ميسر است به مقدارى كه آسان باشد و موجب عسر و حرج نباشد .
[2] محمد باقر شيرازى : احوط در بالاى بينى بلندى آن است .

145